ارزيابي ميزان تاب‌آوري كالبدي شهر در سناريوهاي مختلف زلزله نمونه موردي: منطقه شش شهر تهران

Evaluation of physical resilience of city in different earthquake scenarios

در بين مخاطرات محيطي، زلزله با خرابي ساختمان‌ها و زيرساخت ­هاي شهري، خسارت ­هاي بسياري را به اموال و دارايي ­ها در نواحي شهري و اطراف آن وارد مي‌كند. در مواجهه با چنين وضعيتي ايجاد جوامع تاب­آور مناسب­ ترين راهبرد براي مقابله با بحران زلزله است. نخستين گام برنامه ­ريزي اصولي و آگاهانه در ايجاد جوامع تاب­آور، سنجش ميزان تاب‌آوري سازه‌هاي شهري در برابر زلزله ­هاي احتمالي است. ازاين‌رو پژوهش حاضر با هدف ارزيابي تاب‌آوري كالبدي منطقه 6 شهر تهران در برابر سناريوهاي مختلف زلزله ­انجام شد. جهت سنجش از 10 معيار اثرگذار در قالب 46 زيرمعيار كه در تاب‌آوري كالبدي منطقه مؤثر بودند، استفاده شد. روش پژوهش حاضر از نوع توصيفي- تحليلي با هدف كاربردي است. براي تحليل وزن نسبي معيارها و زيرمعيارها از تحليل شبكه­ ي(ANP) و براي طراحي سناريوهاي زلزله در شدت‌هاي مختلف از روش فازي و مدل Dµ در محيط GIS بهره گرفته شد. نتايج حاصل از پژوهش نشان داد كه در زلزله شش ريشتري از مجموع سازه‌هاي منطقه، 12/36 درصد كه بيشتر در ناحيه يك شهرداري منطقه در (محله ايرانشهر) و در ناحيه 2 شهرداري منطقه (محله نصرت) قرار دارند، از تاب‌آوري كمي در برابر زلزله برخوردارند. در زلزله هفت ريشتر، 55/24 درصد سازه ­هاي منطقه تاب‌آوري كم و 17/69 درصد سازه ­ها تاب‌آوري خيلي كمي در برابر زلزله دارند. در زلزله هشت ريشتري، با افزايش شدت زلزله، 23/06 درصد سازه‌هاي منطقه با تاب‌آوري كم و53/31 درصد سازه ­ها با تاب‌آوري خيلي كم مواجه ­اند كه بيشترين تعداد اين سازه‌ها در سطح منطقه 6 شهر تهران در نواحي شهرداري 1(محلات ايرانشهر و وليعصر)، 2 (محله نصرت)، 3 (محلات بهجت‌آباد و قائم)، 4 (محله فاطمي) و 5 (محله آرژانتين) منطقه قرار دارند.

In the midst of environmental hazards, earthquakes destroying buildings and urban infrastructure, it causes a great deal of damage to property and property in and around urban areas. Facing this situation, developing resilient communities is the most appropriate strategy to deal with the earthquake crisis. The first step in a principled and conscious planning of creating resilient communities, measuring the resilience of urban structures against possible earthquakes. Therefore, the present study aimed to evaluate the physical resilience of district 6 of Tehran against various earthquake scenarios. Ten effective criteria were used to measure 46 sub-criteria that were effective in physical resilience of the area. The research method is descriptive-analytical with practical purpose. To Analyze the Relative Weight of Criteria and Sub-Criteria of Network Analysis (ANP) and for designing earthquake scenarios at different intensities Fuzzy method and Dµ model in GIS environment were used. The results of the study showed that In earthquake of six magnitude 12.36% of total structures in the region Most located in one district municipality (Iranshahr neighborhood) and 2 district municipality (Nosrat neighborhood), They have little resilience to earthquakes. In Richter earthquake of seven, 55.24% of structures in the region have low resilience and 17.69% of structures have very little resilience to earthquakes. In the Eight earthquake of eight, with increasing earthquake intensity, 23.06% of structures in the region have low resilience and 53.31% of structures have low resilience. Most of these structures are located in district 6 of Tehran city in district 1 (Iranshahr and Valiasr neighborhood), 2 (Nosrat neighborhood), 3 (Behjat Abad and Ghaem neighborhoods), 4 (Fatemi neighborhood) and 5 (Argentina neighborhood).