جايگاه حفاظتي گونه انحصاري پونه‌ساي ماكويي Nepeta makuensis Jamzad & Mozaffarian

The conservation status of Nepeta makuensis Jamzad & Mozaffarian

گونه پونه‌ساي ماكويي Nepeta makuensis Jamzad & Mozaffarian از تيره نعنا، گونه نادر و انحصاري استان آذربايجان غربي است كه در مناطق كوهستاني با شيب به‌نسبت تند در منطقه ماكو، شوط و اطراف سد بارون در محدوده ارتفاعي 1575 تا 1770 متر مي‌رويد. جمعيت‌هاي اين گونه مطابق با شيوه‌نامه اتحاديه حفاظت از طبيعت، مطالعه و بررسي شد. سطح تحت اشغال گونه (AOO)، 75/0 كيلومترمربع و ميزان حضور در محدوده انتشار (EOO) سه جمعيت آن با استفاده از نرم‌افزار ژئوكت، حدود 15 كيلومترمربع محاسبه شد. تعداد پايه‌هاي آن در‌مجموع، حدود 100 فرد بوده است كه همگي بالغ و كم‌و‌بيش شاداب بودند. كيفيت رويشگاه به‌دليل سد‌سازي و جاده‌سازي، بحراني و روند تخريب رويشگاه زياد است. براساس معيارهاي اتحاديه حفاظت از طبيعت (IUCN)، اين گونه «در بحران انقراض» (Criticaly Endangered/CR) قرار گرفت. با توجه به مشخصات رويشگاهي، بررسي فاكتورهاي اكولوژيكي، حفاظت و تكثير اين گونه در باغ‌هاي گياه‌شناسي ضروري است. البته، حفاظت از اين گونه در رويشگاه اصلي نيز، بايد در اولويت قرار گيرد، همچنين، لازم است رويشگاه آن، توسط سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري كشور به‌عنوان رويشگاه حفاظت‌شده اعلام شود

Nepeta makuensis Jamzad & Mozaffarian is an endemic species from the mint family in West Azarbaijan, Iran, distributed in mountainous areas with a relatively steep slope of Maku, Shut, around Barun dam in the altitude range of 1575 to 1770 m.a.s.l. Three populations of the species were studied based on IUCN Red List categories, and the extent of occurrence was calculated using GeoCAT software. Nepeta makuensis occupied an area of 0.75 km2, and the extent of occurrence was 15 km2. The total number of individuals was about 100, and all of them were mature and had a moderate freshness. The habitat quality was critical due to the construction of a dam, and the process of habitat destruction was high. According to the categories and criteria of the unio‎n for Conservation of Nature, this species was classified in Critically Endangered (CR) category. Due to the habitat characteristics, the study of environmental factors is necessary for the conservation and reproduction of this species in botanical gardens. Furthermore, the in-situ conservation should be a priority, and necessary actions should be taken by the Forests, Rangelands, and Watershed Management Organization to declare a protected habitat for this species.