كشف و تحليل نحوۀ كاربرد طلسمات دفينه ها و گنجينه ها در ابيات برگزيده از خمسۀ نظامي

يكي از پديده هاي مورد ‌بررسي در علم باستان شناسي بررسي باورها و مستندات تاريخي دربارۀ طلسمات گنجينه ها است. علم طلسمات به اين امور ميپردازد: نحوۀ نگهداري از گنجينه ها، محافظت از آن در برابر سارقان و دشمنان به‌شيوۀ دفن در زير زمين، قراردادن طلسم هاي مختلف بر روي آنها، راه هاي تشخيص و گشودن طلسم در محل قرارگرفتن دفينه ها. نظامي در خمسۀ خود از اين مضامين با جزئياتي دقيق بهره برده است. لزوم بازبيني آثار سنتي ادب فارسي از جهت دانسته هاي علم باستان شناسي و كشف ارزش هاي تاريخي يك اثر برجستۀ ادبي اين ضرورت را ايجاد كرده است كه نحوۀ كاربرد مضامين طلسمات و گنجينه ها در خمسۀ نظامي كشف و بررسي شود. اين پژوهش ضمن بهره‌گيري از مشاهدات ميداني، با انجام مصاحبه با كارشناسان ميراث فرهنگي و بهره‌گيري از روش تحليلي‌توصيفي انجام شده است. تحليل ابيات مبتني بر تقسيم‌بندي كالريج از تخيل و همين‌طور دو كاركرد متفاوت از تصوير در ادبيات، يعني كاركرد زباني و مجازي نشان مي دهد كه از نظر محتوا، طلسمات و گنجينه ها در حوزه هاي داستاني و همين طور تفاخر، تمثيل، توصيف، تغزل، مدح و منقبت و عرفان و تعرف بهكار رفته اند كه از اين ميان حوزۀ داستاني به دليل استفاده از جزئيات دقيق بيشترين نمود را دارد و در ساير حوزه ها قدرت مضمون پردازي شاعر را آشكار مي كند. در تحليل بلاغي، بررسي سه ساختار متفاوت ادبي نشان مي دهد كه نظامي با كشف ويژگي هاي يكسان مفاهيم خاص و طلسمات و گنجينه ها آرايه هاي زيباي ادبي خلق كرده است.