پديد آورندگان :
افرازي، جان محمد دانشگاه آزاد اسلامي واحد جيرفت - گروه زبان و ادبيات فارسي، جيرفت، ايران , طبسي، حميد دانشگاه آزاد اسلامي واحد جيرفت - گروه زبان و ادبيات فارسي، جيرفت، ايران , رادفر، ابوالقاسم دانشگاه آزاد اسلامي واحد جيرفت - گروه زبان و ادبيات فارسي، جيرفت، ايران
كليدواژه :
حافظ شيرازي , شيخ احمد جام , قلندر , قلندريه , عرفان اسلامي
چكيده فارسي :
قلندريه شاخهاي از ملامتيّه است كه برخي از امور منافي دين و مذهب را براي قهر نفس، روا داشته و تأثير زيادي در ادب پارسي برجا گذاشته است. عرفان ايراني و اسلامي با زهد آغاز شد و در نقطهاي با تصوّف در‌آميخت؛ آنگاه وارد مرحلهاي شد كه نوعي از ادبيّاتش را ادبيّات قلندري ناميدهاند. تأثير افكار قلندري در شعر عرفاني فارسي از سنايي شروع شد و در حافظ به حدّ اعلاي تكامل رسيد. سرايندگان قلندريّات از تمايلشان به عشق، قلندري و مستي و شور سخن گفتند و بر عالمان و اهل زهد خُرده گرفتند. در قلندريّات، واژگاني چون: تسبيح، خانقاه، خرقه، زهد، سجّاده، صوفي، فقيه، مسجد، مدرسه و ... به سُخره گرفته شده است و در مقابل، واژههايي چون: دير مغان، مغ، مغبچه، مي، ميكده و ... كاربرد فراوان دارد. در اين پژوهش به شيوۀ توصيفي- تحليلي و ابزار كتابخانه‌اي، مفاهيم قلندري در ديوان حافظ و آثار منظوم و منثور احمد جام بررسي و مقايسه شده است. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه حافظ و شيخ احمد جام، بيشتر از ديگران به موضوع رياكاري اهل دين و شريعت تأكيد كردهاند؛ زيرا مفاسدي كه از اين طريق در جامعه ايجاد مي‌شود، بسيار وخيمتر از فساد ديگر اقشار است. همچنين، حافظ و شيخ جام، بر نكوهش نفسپرستي و دوري گزيدن از دنيا و عادتهاي نفساني تأكيد كردهاند. گستردگي نظرات قلندري حافظ شامل مسائل سياسي، اجتماعي، فرهنگي و ديني مي‌شود؛ ولي احمد جام به ويژگي‌هاي سياسي جامعۀ خود اشارهاي نكرده است.
چكيده لاتين :
Qalandaria is a branch of blame that has done some things contrary to religion for the sake of violence and has left a great impact on Persian literature. Iranian and Islamic mysticism began with asceticism and at some point merged with Sufism; He then entered a stage in which some of his literature was called Qalandar literature. The influence of Qalandari thoughts in Persian mystical poetry started from Sanai and reached the highest level of development in Hafez. The poets of Qalandariyat spoke of their desire for love, Qalandariyya, drunkenness and passion, and criticized the scholars and ascetics. In Qalandariyat, words such as: Tasbih, Khaneghah, Kharqah, Asceticism, Sajjada, Sufi, Faqih, Mosque, School, etc. have been ridiculed, and in contrast, words such as: Dir Moghan, Magh, Maghbcheh, May, It has many uses. In this research, by descriptive-analytical method and library tools, the concepts of Qalandar in Hafez Divan and the works of poetry and prose of Ahmad Jam have been studied and compared. The results of the research show that Hafez and Sheikh Ahmad Jam have emphasized the issue of hypocrisy of religious people and Sharia more than others; Because the corruption that is created in this way in the society is much worse than the corruption of other classes. Also, Hafez and Sheikh Jam have emphasized the condemnation of selfishness and avoidance of the world and carnal habits. Hafez's wide range of views includes political, social, cultural, and religious issues; But Ahmad Jam has not mentioned the political characteristics of his society.
