بررسي قضا و قدر از منظر آيات و احاديث با ديدگاه مولانا در مثنوي

A Study of Predestination (Qadha and Qadar) from the Perspective of Verses and Hadiths with Rumi's Viewpoint in Masnavi

پژوهش حاضر به روش تحليلي - توصيفي به تشريح ديدگاه مولانا پيرامون جبر و اختيار و تبيين مواضع وفاق و اختلاف آن­ها بدون رجحان يكي بر ديگري مي­پردازد كه با هدف ايجاد بستري مناسب در قاب مقايسه و تحليل، ذهن مخاطب را در اين خصوص مشخصاً به سمت و سوي يك مطالعه منسجم و منطبق با مباني ديني بين عرفان و آيات سوق ­مي­دهد. اعتقاد به «قضا و قدر» ناشي از اعتقاد به اصل عليّت عمومي در جهان است، براساس اعتقاد به اين اصل، در عالم، هر پديده‌اي علت و اندازه‌اي دارد و چيزي بدون علت و بدون اندازه‌گيري معيّن، به ­وجود­ نمي‌آيد. هدف اين تحقيق بررسي قضا و قدر در آيات و احاديث با ديدگاه مولوي است. در مثنوي معنوي مولانا، ارتباط عقل با قضا و قدر به شكلي زيبا و مناسب برجسته ­شده ­است. مولانا همانند گذشتگان خود تصوّر واحد و ملموسي از عقل و قضا و قدر ندارد، به همين خاطر در اثر معروف خود مثنوي معنوي به تشريح اين موضوع مي‌پردازد.

The present research uses a descriptive-analytical method to explain Rumi's view on determinism, free will and the positions of agreement and disagreement without preference over each other which leads to a coherent study in accordance with our religious principles between mysticism and verses. The belief in "fate and predestination" stems from the belief in the principle of general causality in the world. According to this belief, in the universe, every phenomenon has a cause and a measure, and nothing comes into being without a cause and without a definite measure. The purpose of this research is to study predestiation (Qadha and Qadar) in verses and hadiths from Rumi's point of view. In Rumi's Masnavi, the relationship between reason and fate is emphasized in a beautiful and appropriate way. Rumi, like his predecessors, does not have a single and tangible idea of reason, fate, and value, so in his famous work, Masnavi Manavi, he explains this issue.