انگاره‌هاي نمادين اعداد در سعادت‌نامة نظام‌الدين‌استرآبادي و ساقي‌نامة ظهوري‌ترشيزي براساس نظرية كهن‌الگويي يونگ

The symbolism of the numbers in the saadatnameh and zohuoriy tarshizi of saghinameh baseh on Jung

اعداد يكي از مهم‌ترين انواع كهن‌الگوها هستند و از زمان‌هاي بسيار دور از جمله دغدغه‌هاي ذهني بشر بوده و همواره در طول تاريخ پرداختن به اين موضوع كه اعداد فراتر از مفهوم كمّي خود، ارزش كيفي و معاني نهفتة بسياري در خود دارند؛ زمينه‌ساز مطالعات و نظريه‌پردازي‌هاي فراواني در علوم مختلف بوده است. در واقع كنار گذاشتن اعداد از زندگي روزمره ممكن نيست. اعداد هم مانند زمان و مكان مفهومي كاملا اساطيري داشته و به‌عنوان يكي از مهم‌ترين انگاره‌هاي كهن‌الگويي مفاهيم نهفتة بسياري در خود دارند كه بيانگر حالات و انديشه‌هاي رواني، جهان‌بيني و دنياي پيرامون صاحبان اثر هستند. در اين مقاله به ‌بررسي و تطبيق برخي اعداد در سعادت‌نامة‌ نظام‌الدين‌استرآبادي و ساقي‌نامة‌ظهوري‌ترشيزي مي‌پردازيم. به‌نظر مي‌رسد استرآبادي و ترشيزي شناخت عميق و دقيقي از كهن‌الگوي اعداد داشته و آنها را با استفاده از عنصرخيال در آثار خود به‌كار برده‌اند. نگاه هر دو‌ در مفاهيم كاربردي اعداد به‌هم شبيه بوده و از آن در اشعار خود و به‌ويژه در ابيات مذهبي استفاده كرده‌اند. اعداد با معاني نمادين مشابه ولي با بسامد متفاوت در هر دو ديوان آمده و بسامد استفاده از آنها در سعادت‌نامه بيشتر از ساقي‌نامه مي‌باشد. اين پژوهش به روش توصيفي‌تحليلي و با استفاده از منابع كتاب‌خانه‌اي و ديجيتالي انجام شده‌ است.

Numbers are one of the most important types of archetypes and have been one of the concerns of human minds since time immemorial. It has been the basis of many studies and theories in various sciences. In fact, it is impossible to exclude numbers from everyday life. Numbers, like time and space, have a completely mythological meaning and as one of the most important archetypal ideas, they have many hidden concepts that express mental states and thoughts, worldview, and the world around the owners of the work. In this article, we will examine and apply some numbers in Saadat, Nizamuddin, Astarabadi and Saqi, Zohuri, Tarshizi. Astarabadi and Tarshizi seem to have a deep and precise knowledge of the archetype of numbers and have used them in their works using the element of imagination. Both look at the practical concepts of numbers and have used them in their poems, especially in religious verses. Numbers with similar symbolic meanings but with different frequencies appear in both courts and the frequency of their use in Saadatnameh is higher than Saqinameh. This research has been done by descriptive-analytical method and using the library and digital resources.