مسئله‌شناسي سياسي تفاسير جامع ترتيبي با گرايش اجتماعي و سياسي

هدف پژوهش حاضر شناسايي مسائل سياسي طرح شده در تفاسير قرآن كريم است. تفاسير جامع ترتيبي مورد مطالعه شامل تفسير الميزان، نمونه، تسنيم، المنار و في ظلال بودند. براي شناسايي مسائل سياسي طرح شده در تفاسير، ابتدا مسائل مطرح در علوم سياسي شناسايي و نظام جامع مسائل آن متشكل از 263 مسئله و مؤلفه اصلي و 271 مسئله فرعي استخراج گرديد. در گام بعدي 57 مسئله و مؤلفه اصلي در قالب 611 عنوان شناسايي شد كه حدود 21% مسائل اصلي دانش سياسي‌ را تشكيل مي‌دهند. از ميان مسائل اصلي طرح شده در قلمرو پژوهش، درباره 15 مسئله اصلي كه حدود 26% كل مسائل شناسايي شده هستند، تنها يك عنوان و مطلب آمده است. در حالي كه درباره سه مسئله حاكم (71)، جنگ و جهاد (68)، و حكومت (66)، يعني 5% كل مسائل شناخته شده‌، 204 عنوان و مطلب آمده كه حدود 33% كل عناوين و مطالب را به خود اختصاص داده‌اند. از نظر آماري درصد مسائل طرح شده در تفاسير جامع ترتيبي، بسيار محدود و نامتوازن هستند. چرا كه اولاً ديدگاه قرآن درباره تعداد كمي از مسائل سياسي استخراج شده و ثانياً اكثريت مباحث، درباره تعداد اندكي از مسائل سياسي انجام شده است. بر اين اساس، تفاسير جامع ترتيبي مورد مطالعه، پاسخگوي نيازهاي حوزه قرآن و سياست نيست و لازم است كه تفسير كاملاً سياسي توسط مفسرين آشنا با علوم سياسي، تدوين گردد تا خلاءهاي موجود در اين عرصه را پر نموده و پاسخگوي روز افزون جامع علمي در اين عرصه باشد.