تحليلي مقايسه‌اي از نظريه حكومت در انديشه ملااحمد نراقي و كشفي

هدف پژوهش حاضر مقايسه‌اي تحليلي از نظريه حكومت در انديشه سياسي ملااحمد نراقي به عنوان فقيه و سيد جعفر كشفي به عنوان عارف و حكيم در دوره قاجار است. جهت تحليل اين دو نگاه، از روش مقايسه‌اي و شيوه توصيفي تحليلي استفاده شده است. از اين‌رو، مهم‌ترين سوال آن است كه تشابهات و تمايزات آن دو متفكر در باب حكومت اسلامي چيست؟ مقايسه ديدگاه نراقي و كشفي نشان داد كه جهان‌بيني آنان به چه ميزان در رويكردشان به حكومت در عصر غيبت تأثير بسزايي داشته است. كشفي جهان‌بيني غير فقهي داشت و درپي اتصال حاكم اسلامي با مراتب عقل بود. در واقع او افزوده‌اي بر صفات حاكم مي‌نهاد كه نه مستند روايي داشت و نه مستند قرآني؛ بلكه بيشتر براساس تجربه‌هاي عرفاني‌اش به چنين ايده‌اي رسيده بود. نراقي برحسب ظواهر ادلّه فتوي مي‌داد و براساس آنها به نظريه‌اي در باب سياست مي‌رسيد. نتايج سخت‌گيرانه كشفي كارگر شد و توانست تفكيك ميان علم/ سيف يا شرع/ عرف را به عنوان انديشه برخي از متفكرين عصر مشروطه بقبولاند و حوزه‌هاي متمايزي ميان شرع منصوصات و عرف غير منصوصات بوجود آورد.