مطالعه‌ي آماري و ارزيابي عوامل مؤثر در تشديد زلزله بر اساس مدل‌هاي GWR و OLS (منطقه‌ي موردمطالعه: غرب استان كرمانشاه)

Statistical study and evaluation of effective factors in earthquake intensification based on GWR and OLS models (Study area: West of Kermanshah province)

انسان از ابتداي حيات خود دائماً با تهديدهاي ژئومورفيك مواجه بوده و اين مخاطرات، خسارت‌هاي جاني و مالي را در زيستگاه‌هاي انساني به ويژه شهرها و روستاها براي جوامع انساني به دنبال داشته است. يكي از اين مخاطرات، زلزله است. نيمه‌ي غربي استان كرمانشاه ازجمله كانون‌هاي زلزله‌خيز كشور مي‌باشد كه در اين پژوهش به عنوان منطقه‌ي موردمطالعه برگزيده شد. در اين پژوهش جهت بررسي الگوي فضايي زلزله‌هاي رخ‌داده در قرن اخير در منطقه‌ي موردمطالعه، داده‌هاي موردنياز از سايت سازمان زمين‌شناسي ايالات متحده استخراج گرديد. سپس در راستاي سنجش نحوه‌ي توزيع فضايي داده‌ها از شاخص موران استفاده گرديد. همچنين جهت ارتباط بين كاربري‌هاي اراضي و كانون‌هاي زلزله از مدل‌هاي رگرسيوني OLS و GWR استفاده شد. نتايج نشان مي‌دهد كه در دوره‌ي مورد بررسي از 173 زلزله‌ي رخ‌داده 22 مورد بيش از 5 ريشتر قدرت داشته‌اند. الگوي توزيع متغير عمق زلزله‌هاي رخداده با استفاده از آماره‌ي موران از نوع الگوي خوشه‌اي بوده و با توجه به بالا بودن ميزان P-value (0/49) و پايين بودن Z (68/0-) خودهمبستگي فضايي را براي اين پارامتر تأييد مي‌كند. طبق مدل OLS تمام متغيرهاي مورد استفاده متغيرهاي اصلي و تاثيرگذار بوده‌اند، اما نزديكي به گسل بيش‌ترين نقش را دارا مي‌باشد. لكن عدد VIF (7/5) به‌‌دست‌آمده براي متغيرها نشان‌دهنده‌ي اين است كه احتياج به بررسي متغيرهاي مستقل بيش‌تري وجود دارد، اما طبق مدل GWR مقدار مربعات باقي‌مانده‌ي تعديل‌شده كه نمايانگر شاخص خوبي انطباق مي‌باشند، بيانگر كاهش خطا و افزايش دقت در برآورد متغير وابسته و بيانگر برتري مدل رگرسيون وزن‌دار جغرافيايي نسبت به مدل حداقل مربعات است. همچنين نتايج حاكي از آن است كه ميزان شدت زلزله ارتباط مستقيمي ‌با شاخص‌هاي تراكم گسل، نزديكي به گسل و ارتفاع دارد و كم‌ترين ارتباط را با كاربري‌هاي زمين‌هاي باير و باغات و جنگل نشان داد.

From the beginning of their lives, human beings have been constantly faced with geomorphic threats, and these risks have led to human and financial losses in human habitats, especially in cities and villages, for human societies. One of these risks is earthquakes. According to a report by the United Nations Planning Office in 2002, Iran ranked first among the countries in the world in terms of the number of earthquakes with a magnitude of 5.5 and one of the highest ranks in terms of earthquake risk and the number of casualties. The risk is assigned to itself. In this study, an attempt was made to express the effect of several indicators on the spatial pattern of earthquakes in the study area. The relationship between eight parameters including distance from faults, density of faults, slope, altitude points, distance from garden, distance from forest, distance from barren lands, distance from city, earthquake density and earthquake depth were investigated. For this analysis, two ordinary least squares regression models (OLS) and geographic weight regression model (GWR) were used. The results indicate that the magnitude of the earthquake is directly related to fault density indices; It has a distance from the fault and altitude and showed the least correlation with the distance from the barren lands.