بررسي و تبيين راهبردهاي دفاعي حضرت امام خميني(رحمه الله عليه) در دفاع مقدس

Explanation of Imam Khomeini's defense strategies during the holy defense

پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران، به دليل ماهيت ديني، استقلال طلبانه و ضد استكباري نظام اسلامي، توطئه‌هاي مختلفي از سوي قدرت‌هاي بزرگ بر عليه ملت و كشور ايران طراحي و اجرا شد. حمله و تجاوز نظامي رژيم بعث عراق به خاك ايران در شهريور سال 1359 به نيابت از قدرت هاي بزرگ و همراهي كشورهاي منطقه از جمله اين توطئه ها و بزرگترين آن محسوب مي‌شود. جنگ هشت ساله عراق عليه ايران، با وجود هزينه‌هاي فراوان مادي و تقديم هزاران شهيد و جانباز براي بقاء نظام اسلامي، دربردارنده تجربيات و تلاش‌هاي ارزنده‌اي بود كه در تداوم بقاء و تقويت روزافزون نظام اسلامي نقش موثري داشت. از اين منظر دوره دفاع مقدس به مثابه گنجينه ارزشمندي از تجربيات، سياست ها، طرح‌ها، تدابير و راهبردهايي است كه مي‌تواند به عنوان چراغ راه آينده نظام اسلامي در مقابله با تهديدات آتي قرار گيرد. حضرت امام خميني(رحمه الله عليه) به عنوان يك فقيه و مجتهد مسلم ديني و رهبر سياسي آگاه در مديريت حكيمانه دفاع مقدس نقش بي‌بديلي داشتند و مجموعه مولفه‌ها و اصول ديني، سياسي، اجتماعي و اخلاقي را در مديريت دفاع مقدس در نظر داشتند. اين پژوهش با روش توصيفي-تحليلي به بررسي و تحليل راهبردهاي دفاعي مد نظر حضرت امام خميني(رحمه الله عليه) در دوران دفاع مقدس پرداخته است. روش پژوهش، روش تحليل محتواي كيفي و كمّي است و با دو رويكرد قياس و استقراء، متن صحيفه امام خميني(رحمه الله عليه) در دوران دفاع مقدس مورد بررسي و واكاوي قرار گرفته است. براي شناخت و تبيين مفاهيم و راهبردهاي دفاعي مد نظر حضرت امام خميني(رحمه الله عليه)، مولفه هاي هفت گانه دفاعي شامل(فلسفه و ماهيت دفاع مقدس، فرهنگ و رفتار سازماني نيروهاي مسلح، عمليات رواني، اخلاق اسلامي در جنگ، نيروي نظامي تراز انقلاب اسلامي، نقش قدرت هاي جهاني در جنگ و نقش و كاركرد بسيج مردمي) ملاك قرار گرفته است. در قالب يافته هاي پژوهش و بر بنياد اين هفت مولفه؛ 54 مفهوم دفاعي بر اساس متن صحيفه امام خميني(رحمه الله عليه) استخراج شده است. در ادامه با مبناي قرار دادن 54 مفهوم و با روش تحليل محتوي كيفي و فرايند«مقوله سازي»، هفده راهبرد دفاعي مد نظر حضرت امام خميني(رحمه الله عليه) در مولفه هاي هفت گانه احصاء شده است.

War and armed conflict is the most serious threat to the national security of countries. In this light, the period of holy defense is a valuable treasure of experiences, policies, plans and strategies that might enlighten the Islamic system’s future path in the face of future threats. This study has analyzed the defense strategies of Imam Khomeini during the holy defense in a descriptive-analytical method. The text of Imam Khomeini’s Sahifa about the holy defense has been studied and analyzed qualitatively and quantitatively using the content analysis methodology in analogical and inductive approaches. Seven components of defense, including philosophy and nature of holy defense, culture and organizational behavior of the armed forces, psychological operations, Islamic ethics in war, the military force equal to the Islamic Revolution, the role of world powers in the war and the role and function of popular mobilization forces have been set as the criterion to identify and explain Imam Khomeini''''''''s defense concepts and strategies. 54 concepts of defense have been extracted from the text of the Imam''''''''s Sahifa according to the research findings and based on the above mentioned seven components. Then, the ranking of concepts and their process of change during the six periods of holy defense has been studied and analyzed separately. Finally, seventeen defense strategies considered by Imam Khomeini (RA) have been determined using the qualitative content analysis method and the process of "categorization" based on the 54 concepts and the seven components of defense.