مطالعه ويژگي‌هاي مرتبط با عملكرد، تحمل به خشكي، خواب تابستانه و برگشت‌پذيري پس از خشكي در چمانواش بلند

اين مطالعه به‌منظور بررسي آثار تنش خشكي بر صفات زراعي، بقا و برگشت‌پذيري پس از خشكي ژنوتيپ‌هاي چمانواش بلند در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه صنعتي اصفهان واقع در لورك نجف آباد انجام شد. در اين مطالعه، 67 ژنوتيپ چمانواش بلند شامل سه گروه زودرس، ميان‌رس و ديررس مورد بررسي قرار گرفتند. ژنوتيپ‌ها تا دو سال پس از كشت (96-1395) به طور كامل آبياري شده و سپس در سال سوم و چهارم (1397-98) تحت سه شرايط آبي نرمال (50 درصد تخليه رطوبتي)، تنش خشكي متوسط (70 درصد تخليه رطوبتي) و تنش خشكي شديد (90 درصد تخليه رطوبتي) قرار گرفتند. صفات مورفولوژيك و عملكردي مورد بررسي قرار گرفتند. در تابستان سال چهارم (1398) پس از برداشت تابستانه، آبياري در هر سه سطح تنش خشكي قبلي به مدت 2 ماه قطع شد. سپس گياهان به مدت شش هفته دوباره آبياري و پس از رشد مجدد، صفات مرتبط با برگشت‌پذيري اندازه‌گيري شد. تنوع ژنتيكي بالايي در بين ژنوتيپ‌ها براي همه صفات اندازه‌گيري شده مشاهده شد. نتايج نشان داد كه سطوح تنش خشكي اثر منفي بر مقدار عملكرد علوفه و اجزاي عملكرد، برگشت‌پذيري و بقا داشت و سبب كاهش اين صفات شد. تنش خشكي طولاني مدت روابط بين صفات مختلف را تغيير داد. همبستگي مثبت عملكرد علوفه و امتياز برگشت‌پذيري با تحمل به خشكي نشان داد كه اين صفات مي‌توانند به‌عنوان معيارهاي انتخاب مناسب براي افزايش عملكرد علوفه و شناسايي ژنوتيپ‌هاي برتر براي مناطق خشك و نيمه‌خشك مورد استفاده قرار گيرند. نتايج اين مطالعه نشان‌دهنده خواب تابستانه كم تا متوسط (خواب تابستانه ناقص) در اين ژرم پلاسم بود. همبستگي منفي صفات عملكردي و تحمل به تنش با صفت روز تا برگشت‌پذيري تحت شرايط تنش خشكي نشان داد كه ژنوتيپ‌هاي متحمل به تنش خشكي، برگشت‌پذيري و بازيابي سريع‌تري نسبت به ديگر ژنوتيپ‌ها خواهند داشت. نتايج نشان داد كه برخي از ژنوتيپ‌هاي ديررس (مانند 3L، 18L و 11L) منابع ژني ارزشمندي براي توليد علوفه هستند. ژنوتيپ‌هاي متحمل به خشكي همراه با عملكرد مطلوب در هر سه گروه گلدهي با استفاده از روش باي پلات و تجزيه مؤلفه‌هاي اصلي مشخص شد. اين ژنوتيپ‌ها مي‌توانند براي برنامه‌هاي اصلاحي در مطالعات آينده مفيد باشند.