معنويت ديني و معناي زندگي: نگاهي به چالش پوچي

معنويت ديني در جهان جديد با چالش‌هاي مختلفي مواجه است. يكي از اين چالش‌ها مسئلۀ معناداري يا پوچي زندگي است. در حالي كه در جهان سنتي كمتر متفكري پيدا مي‌شد كه زندگي را تهي و پوچ بداند، امروزه شاهد نگاه‌هاي پوچ‌گرايانۀ مختلف به زندگي هستيم. اين نگاه‌ها در تقابل با نگاه معنوي به زندگي هستند. در مقالۀ حاضر به چالشي مي‌پردازيم كه نگاه پوچ‌گرايانه به زندگي براي معنويت ديني و نگاه معنوي به زندگي ايجاد مي‌كند. ابتدا رويكردهاي مختلف به معناي زندگي طبيعت‌گرايي، فراطبيعت‌گرايي، ناطبيعت‌گرايي و پوچي را مرور مي‌كنيم. سپس سه خوانش گوناگون از پوچي را مورد بررسي قرار مي‌دهيم. اين خوانش‌ها بر اساس فقدان هدف، فقدان ارزش و آرزوهاي دست‌نيافتني صورت‌بندي شده است. راهكارهاي مختلفي براي مقابله با پوچي ارائه مي‌شود، از قبيل طغيان، ترك خواستن، بازسازي ارزش‌ها و مواجهۀ طنازانه با هستي. پيشنهاد مقالۀ حاضر در چند محور مطرح مي‌شود: نخست آن كه معناي زندگي را بايد از جنس «روايت زندگي» بدانيم، و چنين رويكردي به معناي زندگي با رويكردهاي صرفاً استدلالي به معناي زندگي تفاوت دارد. دوم اين كه داوري ميان روايت‌هاي مختلف بر اساس عقلانيت نظري و عقلانيت عملي امكان‌پذير است. سوم اين كه معنويت ديني با افزودن عناصري به نظام باورهاي ما مي‌تواند روايت ما از زندگي را معنادار سازد و ما را از چالش پوچي رها كند.