سياست كلبعلي‌خان كنگرلو نخجواني در قبال حكومت آقامحمدخان قاجار (از هم‎‍گرايي تا واگرايي)

خاندان كنگرلو از حكمرانان محلي منطقۀ قفقاز بودند كه متعاقب مرگ نادرشاه افشار در نخجوان قدرت يافتند. اين خاندان تيره‎‍اي از ايل استاجلو بود و نخجوان از دورۀ حكمراني شاه‌عباس اول صفوي، به يورت و مسكن آنان تبديل شد. كنگرلوها جزء حكمرانان محلي ضعيف قفقاز محسوب مي‎‍شدند و قلمرو آنان پيوسته به‌سبب نزاع و رقابت درون ‌خانداني، مورد مداخله و تجاوز ديگر حكام محلي قرار مي‎‍گرفت. در آستانۀ تشكيل دولت قاجار، حكمراني اين خاندان با كلبعلي‎‍خان كنگرلو نخجواني (حك:12021211ق./17881797م.) بود. اين پژوهش درصدد پاسخ به اين سؤالات است: كلبعلي‎‍خان كنگرلو از اتخاذ سياست همراهي با آقامحمدخان قاجار چه اهدافي داشت؟ چه عواملي در امتناع او از ادامۀ سياست هم‎‍گرايي با حكومت ايران تأثيرگذار بود؟ اين پژوهش بر آن است تا با تكيه بر نسخ خطي فارسي، اسناد آرشيو چاپي عثماني و منابع تاريخ‎‍نگاري ايراني و روسي، با روش توصيفيتحليلي، موضوع مدنظر را واكاوي كند. بررسي مواضع كلبعلي‎‍خان كنگرلو در برخورد با آقامحمدخان قاجار و شناخت سياست‎‍هاي او در مناسبات با حكومت جديد قاجار از مسائل اين تحقيق است. يافته‎‍هاي پژوهش حاكي از آن است كه حفظ اصل حكمراني مستقل خاندان كنگرلو، به‌مدد قدرت برتر و نداشتن ‌شناخت از ماهيت حكومت جديد قاجار، اساس مناسبات هم‎‍گرايي او را تشكيل مي‎‍داد. در مقابل، شناخت نسبي از سرشت رفتار سياسي خان قاجار در برخورد خشن با مخالفان در قراباغ و گرجستان و پيشگيري از حذف حكمراني خاندان كنگرلو از سوي آقامحمدخان قاجار، زمينۀ تغيير موضع او به قدرت برتر جديد يعني روس‎‍ها را فراهم آورد.