تحليلي بر انتقال بناها و اموال؛ موضوع اصل 83 قانون اساسي

Transfer of State Buildings and Property: An Analysis of Article 83 of [the Iranian] Constitution

تبيين چارچوب انتقال بناها و اموال دولتي در قالب اصل 83 قانون اساسي ايران، تابع شرايط و ضوابط ويژه‌اي از جمله اصل عدم انتقال ابتدايي بناها و اموال دولتي مشمول نفايس ملي، تصويب مجلس شوراي اسلامي و اصل عدم انتقال مطلق نفايس ملي منحصربه‌فرد است. در اين خصوص مي‌توان گفت تفكر حاكم بر اصل يادشده به‌نوعي با مباني و ارزش‌هاي هويتي، فرهنگي، هنري، قومي، اقتصادي و اجتماعي پيوند خورده است، ازاين‌رو استثنائات و سختگيري‌هاي قانونگذار اساسي را در اصل يادشده موجه مي‌سازد. با وجود اين نبود قانون عادي در اين خصوص و عدم تعريف ويژه‌اي از بناها و اموال دولتي به‌ويژه شاخصة نفيسة ملي و همچنين منحصربه‌فرديت، مسئلة انتقال بناها و اموال دولتي را به نظر در چارچوبي نامشخص و چالش‌برانگيز قرار مي‌دهد. از بعدي ديگر، يكي از امتيازهاي حقوق عمومي كه به دولت و دستگاه‌هاي دولتي واگذار شده است، اختيار سلب مالكيت به نفع عموم و تبديل آن به اموال دولتي است. در اين خصوص سلب مالكيت زماني معنا پيدا مي‌كند كه ميان نيازهاي عمومي و منافع اشخاص، تعارض ايجاد شود و عملياتي اداري است. ازاين‌رو در نوشتار حاضر با توجه و تأكيد بر اصل 83 قانون اساسي، در پي تبيين شرايط و ضوابط انتقال بناها و اموال دولتي در نظام حقوقي ايران هستيم.

Under Article 83 of the Iranian Constitution, the transfer of governmental buildings and properties is subject to special conditions and regulations such as: the principle of non-transferability of government buildings and properties including national treasures as well as the absolute non-transferability of “unique national treasures”. It can be argued that the idea underpinning the said principles is linked to the cultural, economic, and moral values of Iran. As such, the rather stringent approach of the constitutional legislator in Article 83 seems reasonable. Nonetheless, lack of a clear definition of governmental buildings and structures, specially the so-called “unique national treasures”, puts the issue of transferring such buildings and structures in a vague frame and makes it quite challenging. The present study, by focusing on Article 83 of the Iranian Constitution, intends to explain the rules on transfer of government buildings and properties in the Iranian legal system.