ارزيابي بحران منابع آب دشت مهران با مقايسه و تحليل پارامترهاي خشكسالي هواشناسي و هيدرولوژيكي

Assessing the Water Resources Crisis of Mehran plain by Comparing and Analyzing Meteorological and Hydrological Drought Parameters

كمبود آب و عدم مديريت صحيح منابع آب قابل دسترس، بحران آبي را ايجاد مي‌كند كه وقوع خشك سالي ها باعث تشديد آن مي‌گردد و داراي ابعاد مختلف زيست محيطي، اجتماعي و اقتصادي است. هدف از اين پژوهش تحليل و مقايسه خشك سالي هواشناسي و آب هاي زيرزميني دشت مهران با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده (SPI) و شاخص آب زيرزميني (GRI) به منظور ارزيابي بحران منابع آب است. جهت بررسي خشك سالي هواشناسي از اطلاعات بارندگي ماهانه ايستگاه سينوپتيك مهران استفاده گرديد؛ به منظور بررسي خشك سالي آب هاي زيرزميني دشت مهران، تغييرات تراز آب زيرزميني دشت مهران بر اساس داده ­هاي سطح آب تعداد 23 حلقه چاه مشاهدهاي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. همچنين به منظور پايش خشك سالي هواشناسي، از شاخص SPI و پايش خشك سالي هيدرولوژيكي دشت مهران از شاخص GRI استفاده گرديد. دوره آماري مورد نياز جهت تحليل خشك سالي يك دوره آماري 25 ساله از سال آبي 75-74 تا 97-96 انتخاب گرديد. بعد از تعيين دوره‌هاي رطوبتي شاخص ها، اقدام به تهيه نقشه هاي پهنه بندي ماهانه آب هاي زيرزميني گرديد كه جهت تهيه اين نقشه ها از بين مدل هاي مختلف، مدل كريجينگ انتخاب گرديد. در نهايت با اعمال مدل نيم تغيير نماي بهينه در كريجينگ و ورود داده هاي آب هاي زيرزميني به صورت لايه نقطه اي، نقشه هاي رستري با استفاده از نرمافزار Arc GIS تهيه گرديد. نتايج بررسي شاخص SPI نشان مي دهد كه طي دورهاي آمار مدنظر 4 دوره خشك سالي شديد اتفاق افتاده كه شديدترين آن سال آبي 91-90 بوده كه مقدار شاخص SPI آن 1/73- مي باشد. همچنين نتايج بدست آمده از شاخص GRI در منطقه نشان مي دهد كه يك دورهي خشكسالي 11 ساله آب هاي زيرزميني اتفاق افتاده است. يعني از سال آبي 88-87 شروع شده و تا سال آبي 98-97 ادامه داشته است كه شديدترين آن سال 91-90 با مقدار شاخص 1/11- مي باشد.

Lack of water and lack of proper management of available water resources creates a water crisis that is exacerbated by droughts and has various environmental, social and economic dimensions. The purpose of this study is to analyze and compare meteorological drought and groundwater of Mehran plain using standardized precipitation index (SPI) and groundwater index (GRI) to assess the water resources crisis. In order to study the meteorological drought, monthly rainfall information of Mehran synoptic station was used and in order to study the drought of groundwater in Mehran plain, groundwater level changes in Mehran plain were analyzed based on water level data of 23 observation wells. Also, SPI index was used to monitor meteorological drought and GRI index was used to monitor hydrological drought in Mehran plain. The statistical period required for drought analysis was a 25-year statistical period from the water year of 75-74 to 97-96. After determining the moisture periods of the indices, monthly groundwater zoning maps were prepared. To prepare these maps, the kriging model was selected from among different models. Finally, by applying the optimal half-change model in kriging and entering groundwater data as a point layer, raster maps were prepared using Arc GIS software. The results of the SPI index show that during a period of statistics, 4 periods of severe drought occurred, the most severe of which was the 90-91 water year, with a value of SPI of -1.73. Also, the results obtained from the GRI index in the region show that an 11-year period of groundwater drought occurred, ie it started from the water year of 88-87 and continued until the water year of 98-97, the most severe of which was 90-91 with an index value of -1.11.