نقد ديدگاه ابوزيد درباره حدوث كلام الهي و تلازم آن با تاريخ‌مندي قرآن

Critique of Abu Zayd's view on the originatedness (huduth) of the Divine word and its correlative to the historicity of the Qur'an

ابوزيد به عنوان يكي از نظريهپردازان نومعتزله، در مواردي آموزههاي قرآن را تاريخمند دانسته و در راستاي اثبات نظريه خود، ادلّه‌ مختلفي اقامه كرده است؛ از جمله اينكه كلام الهي را حادث و مخلوق در نظر گرفته و نتيجه آن را تاريخيت قرآن ميداند. او تلاش مي‌كند از طريق فعلدانستن صفت تكلّم، آن را به مسئله حدوث قرآن ارتباط داده، از رهگذر آن به تاريخيبودن قرآن استناد كند. در اين راستا وي منكر وجود پيشين قرآن در لوح محفوظ شده و مراد از وجود قرآن در لوح محفوظ را معناي مجازي آن انگاشته است. به اعتقاد او لوح محفوظ همان قلوب مؤمنان است. اين مقاله كه به روش توصيفي، تحليلي و انتقادي نگاشته شده است، بر آن بوده با مداقّه در اصل بحث حدوث و قدم قرآن، اولاً دركي درست از آن ارائه نمايد و سپس با اقامه دلايل و شواهدي از آراي فلاسفه و دانشمندان و صراحتهاي قرآن، در قالب پاسخهاي حلّي و نقضي ثابت كند كه ارتباطي بين حدوث و تاريخيت قرآن برقرار نيست. نتيجه آنكه بحث حدوث كلام الهي تأثيري بر تاريخمندي قرآن به آن معنايي كه مراد ابوزيد است، ندارد و ادله و شواهد جناب ابوزيد بر اين مسئله همگي مخدوش است.

Nasr Hamid Abu Zayd, as one of the neo-Mu'tazilite theorists, has sometimes considered the teachings of the Qur'an to be historical and has given various reasons in order to prove his theory. Among other things, he considers the Divine word as an origination and a creature and considers its result as the history of the Qur'an. He tries to relate it to the issue of the originatedness (huduth) of the Qur'an through the verb to consider the adjective of speech and through it to cite the historical nature of the Qur'an. In this regard, he denies the previous existence of the Qur'an in the well-guarded tablet and the meaning of the existence of the Qur'an in the well-guarded tablet has taken its allegorical meaning. According to him, the well-guarded tablet is the hearts of the believers. This article has been written in a descriptive-analytical and critical method and seeks to explain the essence of the discussion of the originatedness (huduth) and eternity (qidam) of the Qur'an: first, to provide a correct understanding of it, and then by presenting evidence from the viewpoint of philosophers and scientists, and the explicitness of the Qur'an. Then prove in the form of positive and contradictory answers that there is no connection between the originatedness (huduth) and the historicity of the Qur'an. The conclusion is that the discussion of the originatedness (huduth) of the Divine word has no effect on the historicity of the Qur'an in the sense that it refers to Abu Zayd, and the arguments and evidences of Abu Zayd on this issue are completely distorted.