بررسي تنوع ژنتيكي هيبريدهاي حاصل از تلاقي ارقام سيب‌زميني (Solanum tuberosum L.) در كشت بهاره با استفاده از تجزيه عامل‌ها و خوشه‌اي

به‌منظور بررسي تنوع ژنتيكي سيب‌زميني تعداد 42 هيبريد سيب‌زميني حاصل از برنامه‌هاي اصلاحي (تلاقي كايزر♀× لوستا♂، كايزر♀× ساوالان♂، هرمس♀× ساوالان♂ و ساوالان♀× لوستا♂) به همراه چهار رقم شاهد در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي اردبيل به‌مدت دو سال (سال زراعي 1395 و 1396) اجرا گرديد. نتايج نشان داد ژنوتيپ LK5 حاصل از تلاقي بين كايزر♀× لوستا♂ با ميانگين 45/54 تن در هكتار بيشترين و ژنوتيپ LS12 حاصل از تلاقي ساوالان♀× لوستا♂ با ميانگين 16/28 تن در هكتار كمترين عملكرد غده را به خود اختصاص داد. سه مؤلفه اول به‌ترتيب 20/36، 29/19 و 87/13 درصد از تغييرات كل داده‌ها را توجيه كردند. نمودار باي‌پلات ارقام رقم ساوالان، ژنوتيپ‌هاي LK2، LK4، LK7، LK9 و LK11 (حاصل از تلاقي بين كايزر♀× لوستا♂) و ژنوتيپ‌هاي LS5، LS7 و LS2 (حاصل از تلاقي ساوالان♀× لوستا♂) را به‌عنوان مطلوب‌ترين ارقام معرفي كرد. همچنين فاكتور اول عامل مؤثر بر خصوصيات غده، فاكتور دوم به‌عنوان عامل مؤثر بر ارتفاع بوته و فاكتور سوم به‌عنوان عامل مؤثر در عملكرد نام‌گذاري شد. بر اساس نتايج به‌دست آمده از تابع تشخيص، 38 هيبريد به همراه والدين چهار والد (شماره‌هاي 13، 27، 41 و 42) در چهار گروه قرار گرفتند. خوشه اول شامل ژنوتيپ‌هاي LK1، LK2، LK3، LK4، LK6، LK7، LK9، LK11، LK12، LS6، LS2 و هرمس بود. اين خوشه از نظر عملكرد غده رتبه دوم را در بين گروه‌ها به خود اختصاص دادند. خوشه دوم كه ژنوتيپ LK5 حاصل از تلاقي كايزر♀× لوستا♂ را در خود جاي داد از نظر عملكرد غده رتبه اول را داشته و براي افزايش عملكرد غده مي‌توان از هيبريد برتر اين خوشه در دورگ‌گيري‌ها استفاده كرد.