طراحي و اعتبارسنجي مدل درهم‌تنيدگي شغلي كاركنان

زمينه و هدف: يكي از چالش‌هاي مهم سازمان‌هاي امروزي، ترك خدمت ارادي و داوطلبانه كاركنان است. ترك خدمت داوطلبانه، هزينه‌هاي مستقيم و غيرمستقيم فراواني براي سازمان‌ها به همراه دارد. از اين رو، سازمان‌ها همواره در پي يافتن و به‌كارگيري رويكردهايي براي حفظ و نگهداشت كاركنان خود هستند. يكي از رويكردهاي نوين براي پيشگيري از ترك خدمت داوطلبانه كاركنان، درهم‌تنيدگي شغلي است و اين پژوهش قصد دارد مدلي براي درهم‌تنيدگي شغلي كاركنان ارائه دهد. روش‌شناسي: پژوهش حاضر آميخته از نوع متوالي اكتشافي و راهبرد آن، نظريه‌پردازي داده‌‎بنياد است. مشاركت‌كنندگان در پژوهش، مديران ارشد و معاونان منابع انساني در صنعت بيمه كشور بودند كه از طريق روش نمونه‌گيري هدفمند و رعايت قاعده اشباع نظري، با 13 نفر مصاحبه انجام شد. ابزار جمع‌آوري اصلي داده‌ها در بخش كيفي، مصاحبه نيمه‌ساختاريافته و در بخش كمّي، پرسش‌نامه‌ محقق‌ساخته براي اعتبارسنجي مدل مفهومي به‌دست‌آمده بود. براي سنجش پايايي مصاحبه‌ها، از روش پايايي بين دوكدگذار و براي سنجش روايي، از روايي هفت‌مرحله‌اي بهره گرفته شد. يافته‌ها: مدل مفهومي در قالب الگوي پارادايمي، شامل عوامل علّي، پديده اصلي، شرايط مداخله‌گر، شرايط زمينه‌اي، سازوكارها و پيامدها تعيين شد كه هر يك از عوامل، اين ابعاد را دربرمي‌گيرند. عوامل علّي: شامل عوامل فردي، شغلي، سازماني و عوامل برگرفته از جامعه. پديده اصلي: دربرگيرنده پيوستگي، تناسب و فداكاري. شرايط مداخله‌گر: شامل نوع سازمان، فرهنگ فردگرا جمع‌گرا و جنسيت. شرايط زمينه‌اي: دربرگيرنده عوامل تسهيل‌كننده و عوامل محدودكننده. سازوكار‌ها: دربرگيرنده پيوندهاي برون‌سازماني، پيوندهاي درون‌سازماني، حفظ كرامت انساني، اقدام‌هاي مديريت منابع انساني و برنامه‌هاي توانمندسازي و مشاركت. پيامدها: دربرگيرنده پيامدهاي سطح فردي، سطح سازمان و سطح كلان (جامعه). شايان ذكر است كه نتايج اعتبارسنجي مدل از طريق مدل‌سازي معادلات ساختاري نشان داد كه از نظر خبرگان، مدل مفهومي از اعتبار كافي برخوردار است. نتيجه‌گيري: استفاده از اين مدل و رعايت ملاحظات حاكم بر آن در هر مرحله، به سازمان‌ها، به‌ويژه شركت‌هاي بيمه كمك مي‌كند تا از خروج داوطلبانه كاركنان خود پيشگيري كنند و آنها را در سازمان نگه ‌دارند. اين موضوع براي پژوهش‌هاي آتي در خصوص نگهداشت كاركنان در سازمان بستر جديدي است و توجه به جامعه در اين زمينه را بيش از پيش فراهم مي‌كند.