اثر كودهاي آلي، زيستي و شيميايي بر عملكرد و مؤلفه‌هاي كارايي عناصر در كنجد (Sesamum indicum L.)

Effect of organic, biological and chemical fertilizers on yield and efficiency elements of sesame

به‌منظور بررسي تأثير كودهاي آلي، زيستي و شيميايي بر عملكرد و مؤلفه‌هاي كارايي عناصر در كنجد آزمايشي به‌صورت اسپليت فاكتوريل، در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در دو سال زراعي 1396-1395 در كرمانشاه اجرا شد. عامل اول شامل كود نيتروژن با چهار سطح (صفر، 33، 66 و 100درصد) نيتروژن و عامل دوم تلقيح كودهاي زيستي با بذر در چهار سطح (بدون تلقيح كود زيستي، تلقيح با ازتوباكتر، تلقيح با آزوسپريليوم و تلفيق با هر دو باكتري) بود. اين آزمايش در هر سال در سه قطعه زمين شامل شاهد، مصرف 10 تن كود دامي و مصرف 10 تن كود كمپوست زباله شهري اجرا شد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه اثر سطوح كود نيتروژن و كود بيولوژيك بر عملكرد دانه و بيولوژيكي در سه محيط مورد مطالعه معني‌دار بود و بيشترين مقادير در هر سه محيط آزمايشي در تيمار تلفيقي كودهاي ازتوباكتر و آزسپريليوم بدست آمد. مقدار عملكرد دانه در تيمارهاي سطوح كود نيتروژن در محيط‌هاي مورد مطالعه متفاوت بود، بنحوي كه بيشترين عملكرددانه (1298 كيلوگرم در هكتار) در محيط شاهد در تيمار 100درصد نياز نيتروژن، در محيط كود دامي در تيمار 33درصد نياز نيتروژن (1565 كيلوگرم در هكتار) و در محيط كمپوست در تيمار 66درصد نيتروژن (1/1684 كيلوگرم در هكتار) بدست آمد. بطور كلي بيشترين عملكرد دانه در تيمار مصرف كمپوست و 66درصد نيتروژن به مقدار 1/1684 كيلوگرم در هكتار حاصل شد كه مي­توان اين تركيب را جايگزيني براي مصرف به تنهايي كود نيتروژن دانست. بنابراين مي‌توان نتيجه‌گيري كرد با كاربرد تلفيقي كودهاي بيولوژيك و دامي يا كمپوست علاوه بر صرفه‌جويي در مصرف كودهاي شيميايي و حذف اثر مضر آن­ها، عملكرد دانه قابل قبولي نيز داشت. همچنين مصرف كودهاي بيولوژيك و آلي موجب افزايش كارايي استفاده از عناصر نيتروژن و فسفر شد كه علاوه بر كاهش هزينه‌هاي توليد، افزايش عملكرد را بدنبال دارد.

In order to investigate the effect of organic, bio-chemical fertilizers on yield and efficiency components of sesame, a factorial experiment was conducted in Randomized Complete Blocks Design with three replications in two crop years in Kermanshah in 2017-2018. The first factor consisted of nitrogen fertilizer with four levels of zero, 33, 66 and 100% nitrogen, and the second factor consisted of inoculation with four levels of seedless biofertilizer, Azotobacter inoculation, Azospirillum inoculation and mixing with both bacteria. . The experiment was conducted each year on three land plots including control, 10 ton manure and 10 ton municipal waste compost. The results showed that the effect of nitrogen and biological fertilizer levels on grain yield and biological yield were significant in all three environments. The highest values of grain yield and biological yield were obtained in the combination of Azotobacter and Azesprillium fertilizers in all three media. The highest grain yield (1298 kg / ha) was observed in the control medium in 100% nitrogen requirement, in the fertilizer medium in 33% nitrogen requirement (1565 Kg / ha) and in the compost medium were obtained with 66% nitrogen (1799 kg / ha). Overall, the results showed that the combination of biological fertilizers with manure or compost could save the fertilizer application and also have acceptable yield. Also, the use of biological fertilizers and organic fertilizers increased the efficiency of use of the elements, which could eventually increase round yields in addition to lower production costs.