بررسي وضعيت بحران آب و پيامدهاي امنيتي و اجتماعي آن در استان خراسان رضوي

Investigating the situation of water crisis and its security and social consequences in Khorasan Razavi province

آب عنصر اصلي زندگي و حيات بسياري از تمدن‌ها و مهم‌ترين عامل ايجاد جوامع بشري و بقاي آن، در طول تاريخ بوده است و كمبود آن ‌همواره انسان‌ها را با مشكلات زيادي روبرو مي‌‌سازد. برآورد شده است كه تا سال 2025، حدود نيمي از جمعيت جهان تحت شرايط بحران بسيار شديد كم‌آبي قرار خواهند گرفت و كشور ايران به دليل كمبود ريزش‌هاي جوي و نامناسب بودن پراكنش زماني و مكاني، ازجمله كشورهاي خشك و نيمه‌خشك جهان به شمار مي‌رود و از طرفي به دليل افزايش جمعيت و رشد شهرنشيني و صنعت، با افزايش تقاضاي آب روبه‌رو بوده و اين كشور را با بحران آب مواجه ساخته است كه اين بحران مي‌تواند منشأ پيامدهاي امنيتي و اجتماعي جبران ناپذيري در جامعه شود. استان خراسان رضوي ازلحاظ ريزش‌هاي جوي دچار خشك‌سالي بوده است. از سوي ديگر، حفر چاه‌هاي عميق و آبكشي از آن‌ها به‌وسيله‌ پمپ‌هاي فشارقوي از سفره‌هاي زيرزميني، استان خراسان رضوي را در بحران آب فرو برده است. اين پژوهش از منظر هدف، كاربردي و از منظر روش، توصيفي ـ تحليلي مي‌باشد؛ براي روش گردآوري داده‌ها به‌صورت كمي و با مدل‌هاي ارائه شده از قبيل شاخص فالكن مارك، شاخص سازمان ملل، همچنين رصد مخازن آب زيرزميني، سدهاي استان و پايش شاخص بارندگي و تبخير و تعرق استاندارد (SPEI) كه خشك‌سالي هواشناسي را ارائه مي‌دهد؛ و براي بررسي و شناسايي پيامدهاي اجتماعي و امنيتي اين پديده، از ابزار پرسشنامه، استفاده شده است. نتايج نشان مي‌دهد كه استان خراسان رضوي از نظر آبي وضعيت مناسبي ندارد و بر اساس شاخص‌هاي بين‌المللي در وضعيت بحران آبي قرار دارد كه مي‌تواند پيامدهاي منفي امنيتي و اجتماعي براي استان به بار بياورد.

Water has been the main element of life of many civilizations and the most important factor in the creation and survival of human societies throughout history, and its scarcity always causes many problems for humans. It is estimated that by 2025, about half of the world's population will be in a severe water shortage crisis, and Iran is one of the driest and most semi-arid countries in the world due to lack of rainfall and inadequate temporal and spatial distribution. On the other hand, due to the increase in population and the growth of urbanization and industry, water demand is increasing and this country is facing a water crisis, which can be the source of irreparable security and social consequences in society. Khorasan Razavi province has suffered from drought in terms of rainfall. On the other hand, digging deep wells and rinsing them by means of high pressure pumps from underground aquifers has plunged Khorasan Razavi province into a water crisis. This research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of method; For data collection method quantitatively and with the proposed models such as Falcon Mark Index, UN Index, as well as groundwater reservoirs, provincial dams and monitoring of precipitation and evapotranspiration index (SPEI) which provides meteorological drought. Give; A questionnaire was used to examine and identify the social and security consequences of this phenomenon. The results show that Khorasan Razavi province is not in a good situation in terms of water and according to international indicators is in a situation of water crisis that can have negative security and social consequences for the province.