بررسي عوامل غرابت صنعت تشبيه در ديوان عبدالواسع جَبَلي

عبدالواسع جبلي از شاعران قرن ششم هجري است كه اكثريت محققان او را در تغيير سبك شعر فارسي از خراساني به عراقي سهيم دانسته اند. اين مقاله بر آن است تا عوامل غرابت صنعت تشبيه را در ديوان او با روش تحقيق كيفي، از نوع تحليلي توصيفي و شيوه ي متن پژوهي بررسي كند. در موارد لزوم از روش هاي مقايسه اي و آمارگيري نيز استفاده شده است. واكاوي اشعار عبدالواسع جبلي نشان مي دهد فراخواني مشبهٌ به هايِ زنجيره ايِ هم خانواده كه مناسباتي با هم دارند، همزماني ذكر يك مشبهٌبهِ يكسان براي دو مشبه و با دو وجه شبه متفاوت در يك بيت، تشبيهات عكس و تعويض جاي مشبه و مشبهٌ به، تشبيهات حروفي و تنوّع و گوناگوني مشبه و مشبهٌ به، از جمله دلايل غرابت تشبيه در اشعار او هستند؛ تا جايي كه بتوان گفت شاعر از تشبيه بيش از آن كه يك آرايه ي ادبي و در جهت زيباييآفريني باشد، به عنوان يك صنعت و به منظور فضل فروشي و اظهار تفاخر بهره گرفته و محتواي مسلّطِ مدح در ديوان او در زير لايه اي از تشبيهات غريب، متكلّف، متصنّع و مفاخره آميز نهان شده است.