تأثير نوع پوشش گياهي و ويژگي هاي شيميايي خاك بر ميزان كربن آلي در خاك عرصه هاي پخش سيلاب ايستگاه كوثر

مقدمه و هدف: افزايش كربن آلي خاك نه تنها، باعث ترسيب كربن جوي مي شود بلكه اغلب، فرايندها و ويژگي هاي فيزيكي، شيميايي و زيستي خاك را بهبود مي بخشد. اين پژوهش با هدف ارزيابي تأثير نوع پوشش گياهي و ويژگي هاي شيميايي خاك بر ميزان كربن آلي خاك در سال‌ 1398 در عرصه هاي پخش سيلاب ايستگاه كوثر واقع در دشت گربايگان فسا (استان فارس) انجام شد. پخش سيلاب براي تغذيه ي آبخوان ها از سال 1361 در پهنه اي به وسعت 2034 هكتار در اين دشت اجرا شده است.مواد و روش ها: كاربري هاي مورد بررسي عبارت بودند از: جنگل دست كاشت آكاسيا (Acacia salicina Lindl.)، جنگل دست كاشت اوكاليپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh.)، مرتع دست كاشت آتريپلكس [Atriplex lentiformis (Torr.) (Wats.)] و مرتع طبيعي كه همگي از طريق پخش سيلاب آبياري مي شوند. با نمونه برداري مركب در سه تكرار از خاك زير پوشش كاربري هاي مختلف (عمق 30-0 سانتي متر)، 13 ويژگي شامل: اسيديته ي گل اشباع (pH)، قابليت هدايت الكتريكي عصاره ي اشباع (ECe)، كربنات كلسيم، درصد كربن آلي، درصد نيتروژن كل، نسبت C/N، فسفر و پتاسيم قابل جذب، سديم، كلسيم و منيزيم عصاره ي اشباع، كلسيم+منيزيم و نسبت جذب سديم (SAR)، اندازه گيري و محاسبه شدند. پس از اطمينان از نرمال بودن داده ها به وسيله ي آزمون كولموگروفاسميرنوف، داده هاي به دست آمده در قالب طرح آماري بلوك هاي كامل تصادفي، تجزيه و تحليل شده و ميانگين ها با آزمون توكي در سطح پنج درصد مقايسه شدند.يافته ها: نتايج تحليل واريانس داده ها نشان داد كه از ميان متغير هاي بررسي شده، تأثير تيمار (نوع پوشش گياهي) بر تمام ويژگي ها (به جز SAR) در سطح يك و پنج درصد معني دار شده است. براي ارائه ي مدل، از روش رگرسيون گام به گام استفاده شد. نتايج نشان داد متغيرهاي نسبت C/N، نيتروژن كل و ECe، بر ميزان كربن آلي خاك مؤثر هستند و 99/7 درصد از تغييرات آن را توجيه مي كنند. با توجه به ضرايب استاندارد شده در معادله ي رگرسيون، به ازاي افزايش هر واحد نسبتC/N ، مقدار 0/939 واحد و به ازاي هر واحد نيتروژن كل، مقدار 0/338 واحد و با افزايش هر واحد EC، مقدار 0/109 واحد به ميزان كربن آلي افزوده مي شود. نتيجه گيري: در مجموع، شناخت عوامل مؤثر بر ذخيره ي كربن آلي در خاك، مي تواند باعث ارائه ي راهكارهاي مديريتي مناسب براي افزايش ميزان كربن آلي و توسعه ي ظرفيت ذخيره ي كربن در خاك شده، حاصل خيزي خاك را بهبود بخشيده و اثرات منفي تغيير اقليم را تا حد زيادي كاهش دهد.