تأثير رقابت بر برخي ويژگيهاي ساختاري درختان بلوط ايراني (Quercus brantii Lindl var.persica) در جنگل زاگرس مركزي (پژوهش موردي: هشتاد پهلو-لرستان)

مقدمه و هدف : رويش درختان جنگلي تحت كنترل مؤلفه‌هاي مختلفي است. يكي از عوامل اصلي تعيين‌كننده ساختار و تركيب جنگل رقابت بين درختان بوده و رقابت روابط پيچيده اي را شامل مي شود كه به الگوي پراكنش درختان، وجود منابع و راندمان به كارگيري منابع بستگي دارد. بنابراين آگاهي از فرايندهاي رقابت درختان ازنظر بوم شناختي و اقتصادي حائز اهميت است. هدف پژوهش حاضر تعيين همبستگي شاخص رقابت با برخي ويژگي هاي ساختاري درختان بلوط ايراني (Quercus brantii Lindl var.persica) در منطقه هشتاد پهلو خرم‌آباد (لرستان) بود. مواد و روش ها: درختان سالم بلوط دانه‌زاد (30 درخت) در دامنه هاي مختلف به روش تصادفي انتخاب شدند. برخي ويژگي هاي درختان بلوط ايراني شامل ارتفاع، قطر برابرسينه و قطر تاج درختان اندازه گيري شد. در زير تاج آن‌ها در دو جهت (شمالي جنوبي) به فاصله يك متر از تنه درختان نمونه برداري از ريشه هاي مويين (60 نمونه) در عمق 30-0 سانتي متري انجام شد. يافته ها: نتيجه تجزيه واريانس نشان داد كه بين مقدار شاخص رقابت براي گونه بلوط ايراني در دامنه هاي مختلف اختلاف معني دار وجود داشت (0/000=Sig.) به‌طوري‌كه بيشترين مقدار ميانگين اين شاخص مربوط به دامنه شمالي بود. براي مقدار شاخص رقابت در طبقه قطري اختلاف معني دار و در طبقه ارتفاعي درختان عدم اختلاف معني دار مشاهده شد. با افزايش قطر تاج و قطربرابرسينه، ميانگين شاخص رقابت درختان بلوط افزايش و با كاهش نسبت ارتفاع به قطر برابرسينه و همچنين نسبت قطر تاج به قطر برابرسينه مقدار شاخص كاهش‌ يافت . اختلاف معني دار براي درختان بلوط ازنظر قطر تاج، قطر برابرسينه، نسبت ارتفاع به قطر برابرسينه و همچنين نسبت قطر تاج به قطر برابرسينه در دامنه هاي مختلف مشاهده شد. ضرايب همبستگي پيرسون نشان داد كه بين شاخص رقابت و كربن زي‌توده ريشه هاي مويين درختان بلوط ايراني همبستگي منفي معني دار وجود دارد. نتيجه گيري: تفاوت شاخص رقابت در دامنه قطري مختلف درختان بلوط ايراني بيانگر اهميت و نقش اين مشخصه مهم در برآورد آن و همچنين اختلاف توان رقابتي درختان در مراحل مختلف توسعه توده جنگلي است. به طور كلي درختان نورپسند و دانه زاد بلوط ايراني با توجه به شرايط رويشگاهي ازنظر توان رقابتي و برخي ويژگي هاي ساختاري در دامنه هاي مختلف باهم تفاوت دارند كه اين ويژگي هاي مهم درعمليات جنگل شناسي بايستي مورد توجه مديريت جنگل قرار گيرد.