ارائه مدلي جهت ارزيابي تاب‌آوري زيرساخت‌هاي حساس (مطالعه موردي: نيروگاه برق‌آبي)

زمينه و هدف: با توجه به سهم بالاي توليد انرژي توسط نيروگاه‌هاي برق‌آبي در ايران و ضعف‌هاي مدل تاب‌آوري و حفاظت در اين حوزه، اهميت ارائه مدلي مبتني بر مفاهيمي نظير؛ وابستگي‌ها، همبستگي‌ها، مديريت و آناليز ريسك را بيان مي‌كند. در اين مقاله به ارائه روشي نوين براي سنجش ميزان تاب‌آوري يك زيرساخت انرژي پرداخته مي‌شود، به‌طوري‌كه قابليت تعميم در كليه زيرساخت‌هاي شهري نظير حمل‌ونقل، اجتماعي و اقتصادي را داراست. روش: اين پژوهش به لحاظ ماهيت از نوع كاربردي و نوآورانه بوده و به لحاظ روش اجرا، تحليل پدافندي رياضياتي است كه بنا بر ضرورت پژوهش، تركيبي از مطالعات پژوهش‌هاي پيشين، مشورت و مصاحبه با افراد خُبره بكار رفته است. در نهايت با استفاده از موارد فوق و مطابقت پدافندي با زيرساخت نيروگاه برق‌آبي در ايران، شاخص‌ها و زير شاخص‌هاي بومي شده تعيين و سپس توسط متخصصين وزن‌دهي مي‌شود. با استفاده از الگوريتم نوين، به بررسي دارايي‌هاي مختلف زيرساخت نيروگاه برق‌آبي در برابر تهديدات متنوع پرداخته مي‌شود و بعد از 8 مرحله، ميزان تاب‌آوري دارايي مورد نظر به دست مي‌آيد و آن‌قدر اين حلقه تكرار مي‌شود تا تاب‌آوري به حد مطلوب برسد. يافته‌ها: با استفاده از مدلي با ارائه شاخص‌ها و زير شاخص‌ها، در ابتدا به بررسي وضعيت زيرساخت از نظر تاب‌آوري و حفاظت پرداخته مي‌شود و با ارائه پيشنهادات علمي و كاربردي سعي در رفع نقاط ضعف زيرساخت و در نتيجه، افزايش ميزان تاب‌آوري مدل پرداخته مي‌شود و با ارائه راهكارهايي نظير كاهش زمان عكس‌العمل نگهبانان، استفاده از عناصر تأخير، آموزش به كاركنان و رعايت اصول پدافندي (پدافند غيرعامل) و مديريت آسيب‌پذيري مي‌توان به طور چشمگيري احتمال جلوگيري از حمله مهاجمين و در نتيجه، ميزان تاب‌آوري را افزايش داد. نتيجه‌گيري: بعد از انجام 9 مرحله و به پايان رسيدن آن، ميزان تاب‌آوري طبق كد اكسل به‌دست‌آمده و با ميزان تاب‌آوري مورد نظر مقايسه مي‌شود. در صورت برآورده نكردن حد نياز، پيشنهادات ارائه شده اعمال مي‌شود و دوباره ميزان تاب‌آوري محاسبه مي‌گردد. مزيت اين روش اين است كه مي‌توان با تغيير كوچك در هر يك از اجزا، تغييرات تاب‌آوري را مشاهده نمود.