بررسي‌ زمينه‌ روان شناسي موثر بر پذيرش ادعاي مدعيان دروغين مهدويت در ايران معاصر

Investigating the Psychological Grounds Affecting the Acceptance of the Claims of False Claimants of Mahdism in Contemporary Iran

«بررسي‌جريان‌هاي انحرافي مهدويت»، از جمله پرسمان‌‌هاي فربه و انديشه خيز در عرصه مطالعاتي مهدويت است. با وجود رويكرد فراگير به مسئله انحرافات در زمينه مهدويت، كاوش‌‌ها در مورد زمينه‌هاي‌گرايش به اين جريان‌ها اندك است. بررسي‌هاي اين مقاله، مقدمه‌اي است براي پاسخ دادن به اين پرسش كه زمينه‌‌هاي روان شناسي پذيرش ادعاي مدعيان دروغين مهدويت كدام هستند. شناخت اين زمينه ­ها و تلاش براي رفع خلاء‌‌هاي موجود بستر ساز، از جمله ضرورت‌‌هاي پرداختن به اين مقوله‌ است. همچنين مي‌توان از پيامدهاي منفي‌ پر شمار اعتقادي، مانند فرقه‌گرايي، هدردادن ظرفيت‌هاي جامعه شيعي و تخريب انديشه نجات‌گرايانه مهدويت جلو‌گيري كرد. نوشتار پيش­رو، با روش توصيفي-تحليلي با استناد به منابع مكتوب، منتشر شده و غير مكتوب نظير فايل‌‌هاي صوتي، تصويري و پرونده‌‌هاي قضايي برخي از مدعيان دروغين مهدوي؛ در صدد بازنمود برخي از زمينه‌‌هاي روان شناسي مؤثر بر ادعاي دروغين مهدويت است. نتايج تحليل و تركيب داده‌هاي جمع‌آوري شده نشان مي‌دهد كه برخي از زمينه‌‌ها در ميان مريدان موجود است، مانند «ضعف عزت نفس»، «ساده انگاري» و «انگيزه پيشرفت مريدان» «قدرت طلبي» و «اختلال شخصيت». برخي از مريدان، بر ايجاد بسترهاي جذب مدعيان تاثيرگذار است؛ و اين‌ها افزون بر عواملي است مانند «ارتباط گيري موثر و شخصيت كاريزماتيك مدعي». كه خود، بر اين فرايند مريد و مريدپروي بسيار مؤثر است.

"Study of deviant movements of Mahdism" is one of the great and thought-provoking questions in the field of Mahdism studies. Despite the pervasive approach to the issue of deviations in the field of Mahdism, there is little research on the grounds of inclination to these movements. The reviews in this article are a prelude to answering the question of what are the psychological grounds for accepting the false claims of Mahdism. Knowing these areas and trying to fill the existing gaps paving the ground for it are among the necessities to address this issue. It is also possible to avoid the numerous numbers of negative consequences on beliefs, such as sectarianism, wasting the capacities of the Shiite community and destroying the salvific idea of ​​Mahdism. The following article, with descriptive-analytical method with reference to written, published and unwritten sources such as audio, video files and court cases of some false claimants of Mahdavi, seeks to represent some areas of psychology affecting the false claim of Mahdism. The results of analyzing and combining the collected data show that some areas exist among the disciples, such as "low self-esteem", "simplification" and "motivation for the progress of the disciples", "power-seeking" and "personality disorder". Some followers influence the establishment of platforms for attracting claimants; and these are in addition to factors such as "effective communication and charismatic personality of the claimant,” which, in itself, is very effective in this process of discipleship and disciple-training.