تأملي بر رابطۀ هنر با زندگي در تفكر ديويي (با تكيه بر مفهوم تجربه)

كتاب «هنر به‌منزلۀ تجربه» اثر ديويي را مي‌توان به‌عنوان مانيفيست زيباشناسي پراگماتيستي قلمداد كرد كه در آن ديويي با بهره‌گيري از بصيرت‌هاي نظريۀ تكامل دارويني و اصول پراگماتيستي خود، كوشش مي‌كند كه با توسل به مفهوم «تجربه» و پيوند تجربۀ زيباشناختي با آن، بارديگر هنر را به ساحت زندگي واقعي و روزمرۀ آدميان در جهان كنوني بازگرداند. گرچه برداشت ديويي از مفهوم تجربه در معناي عام آن، به‌عنوان تعامل ميان انسان با محيطش، بنيادي دارويني دارد، ولي چنان‌كه از تحليل‌هايش خصوصاً در تشريح تجربۀ زيباشناختي برمي‌آيد، دلالت مفهوم تجربه فراتر از صرف برداشتي دارويني مي‌رود و ابعاد فرهنگي و اجتماعي به خود مي‌گيرد. در نوشتار حاضر ما ضمن مرور دلالت مفهوم تجربه در تفكر ديويي و نسبت تجربۀ زيباشناختي با مفهوم تجربه در معناي عام آن، با استناد به كتاب «هنر به‌منزلۀ تجربه» مي‌كوشيم نشان دهيم كه چرا عمدۀ مثال‌هايي كه ديويي به‌عنوان مبناي تجربه‌هاي زيباشناختي ذكر مي‌كند جزء تجربه‌هاي مثبت زندگي هستند و آيا دليل غلفت او از تجربه‌هاي منفي و دهشتناكِ حيات به مباني پراگماتيستي و داروينيِ فلسفه‌اش او بازمي‌گردد يا ممكن است دلايل ديگري داشته باشد. مطابق آنچه از فحواي كتاب مذكور ديويي برمي‌آيد، بخش عمدۀ اين غفلت به مبانيِ پراگماتيستي او بازمي‌گردد. هرچند از برخي عبارات ديويي زمينه براي اشاره به تجربه‌هاي منفي استنباط مي‌شود، گرچه او به‌صراحت به مصاديق آن اشاره نكرده است.