تحليل فضايي ابعاد مسكن پايدار شهري مبتني بر رويكرد اقتصاد سياسي فضا مطالعه موردي: شهر كرمانشاه

فرآيند رشد و توسعه شهرنشيني كشور به‌شدت متأثر از رويكرد اقتصاد سياسي است كه اين توسعه به‌عنوان يك پديده برون‌زا و بر پايه رشد خدمات شكل‌گرفته است كه به‌هيچ‌وجه ادامه شهرنشيني تاريخي آن نيست. در اين پژوهش با تحليل فضايي ابعاد مسكن پايدار شهري، وضعيت كمي و كيفي مسكن در سطح كلان‌شهر كرمانشاه بررسي خواهد شد. اين پژوهش با توجه به ماهيت داده‌ها و عدم امكان كنترل رفتار متغيرهاي مؤثر در مـسئله، از نـوع غيرتجربـي بـوده و در چارچوب الگوي تحليلي ـ موردي انجام‌شده است. به‌منظور تحليل الگوي مسكن پايدار در سطح شهر و مناطق 8 گانه شهر كرمانشاه از تكنيك پيمايش بلوك آماري و ابزار پرسشنامه در ۳ بعد پايداري كالبدي، اقتصادي و اجتماعي مشتمل بر ۴۰ گويه استفاده‌شده است. نتايج پايداري ابعاد سه‌گانه بر اساس آزمون t نشان مي‌دهد كه از ميان 5 مؤلفه مورد ارزيابي بعد كالبدي، 2 مؤلفه ناپايدار و ۳ مؤلفه تا حدي پايدار بوده‌اند. همچنين از ميان 6 مؤلفه بعد اقتصادي، 2 مؤلفه ناپايدار و 4 مؤلفه داراي وضعيت تا حدي پايدار بوده‌اند. و درنهايت از ميان 5 مؤلفه مورد ارزيابي بعد اجتماعي، ۲ مؤلفه پايدار، ۲ مؤلفه تا حدي پايدار و ۱ مورد ناپايدار بوده است. مقدار شاخص Zscore در توزيع خوشه‌هاي كم ـ زياد (2.163751) منفي و مقدار شاخص موران (0.031042) مثبت است؛ نشان مي‌دهد كه شكاف آشكاري ميان مناطق شهري كرمانشاه ازلحاظ پايداري شاخص‌هاي كمي و كيفي مسكن وجود دارد كه مي‌توان به سه بافت جديد، مياني و قديم تقسيم‌بندي كرد. با توجه به روند گسترش كالبدي شهر كرمانشاه به‌صورت شمال شرقي ـ جنوب غربي، و دو محور شرقي ـ غربي، مناطق نيمه شرقي شهر با بافت نسبتاً جديد محل زندگي طبقات متوسط، بالا و نواحي منطبق با محلات قديم و بافت مياني با امتيازات اجتماعي و كالبدي خاص كه نسبت به نيمه جنوبي و شمال غربي از طيف وسيعي برخوردار است. همچنين تفاوت‌هاي فضايي الگوي مسكن پايدار حاكي از آن است كه مناطق 1، 2، 8 و 6 داراي وضعيت ناپايدار، مناطق 7 و 5 وضعيت تا حدي پايدار و مناطق ۳ و ۴ داراي وضعيت پايدار بوده‌اند.