نقش قارچ‌هاي اندوفيت جداسازي شده از سرخدار بومي ايران (Taxus baccata) در كنترل زيستي قارچ بيمارگر Fusarium oxysporum

مقدمه و هدف: درخت سرخدار از سوزني‌برگان بومي ايران است. اين گياه منبع اصلي داروي ضد سرطان تاكسول مي‌باشد. تحقيقات نشان داده كه  سرخدار با قارچ‌هاي درون‌زي همزيستي دارد. اين اندوفيت‌ها با توليد متابوليت‌هاي ثانويه‌اي كه در اختيار ميزبان خود قرار مي‌دهند سبب افزايش دسترسي مواد غذايي، مقاومت به آفات، بيماري‌ها و تنش‌هاي محيطي مي‌شوند. جداسازي و توصيف اين نوع از ريزجانداران مي‌تواند در جهت كشف گونه‌هاي جديدي با پتانسيل توليد تركيبات ضدميكروبي مهم باشد. بنابراين، پژوهش حاضر به منظور بررسي تأثير قارچ‌كش‌هاي سيستميك و اثرات آنتاگونيستي قارچ‌هاي اندوفيت جداسازي شده از سرخدار عليه قارچ بيمارگر Fusarium oxysporum صورت پذيرفت.مواد و روش‌ها: اين پژوهش در دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان انجام شد. براي جداسازي اندوفيت‌ها از دو گروه از گياهان استفاده شد كه شامل گياهان تيمار شده با قارچكش سيستميك (رورالTS و فوزتيل آلومينيوم) و شاهد بود. اعمال تيمارها به صورت محلول‌پاشي برگي و در سه دوره به فاصله هفت روز انجام گرديد. پس از اتمام محلول‌پاشي، از بخش‌هاي ريشه، ساقه و برگ گياهان آزمايشي جهت جداسازي اندوفيت استفاده شد. از اندوفيت‌هاي جداسازي شده منتخب نيز جهت تعيين درصد بازدارندگي عليه بيمارگر F. oxysporum استفاده شد. در نهايت شناسايي مولكولي سويه‌هاي منتخب و تأثيرگذار از قارچ‌هاي اندوفيت جداسازي شده انجام شد.يافته‌ها: نتايج نشان داد كه تمامي قارچ‌هاي اندوفيت جداشده از گياهان سرخدار داراي قدرت مهار رشد بيمارگر بودند. بر اساس بررسي‌هاي مولكولي، پنج سويه از قارچ‌هاي اندوفيت شناسايي شده متعلق به جنس‌هاي Fusarium، Phomopsis و Colletotrichum بودند. قارچ‌هاي شناسايي شده از نمونه هاي گياهي كه با قارچ‌كش فوزتيل آلومينيوم تيمار شدند، بيشترين تأثير بازدارندگي را نشان دادند. از بين قارچ‌هاي شناسايي شده، قارچ Fusarium solani با 71/81 درصد مهاركنندگي، بالاترين قدرت بازدارندگي را داشت كه از سرخدار تيمار شده با قارچ‌كش سيستميك رورالTS به‌دست آمد. كمترين ميزان بازدارندگي با درصد بازداري 12/97 در قارچ اندوفيت Phomopsis sp. جداسازي شده از گياهان شاهد حاصل شد.نتيجه‌گيري: با استناد به نتايج، قارچ‌هاي اندوفيت جداسازي شده از سرخدار بومي ايران، توانايي بالايي براي مقابله بيولوژيك عليه بيمارگر F. oxysporum دارند. علاوه بر اين، به نظر مي‌رسد قارچ‌كش‌هاي سيستميك مورد آزمايش به‌صورت غيرمستقيم با همراهي قارچ‌هاي درون‌زي، از گياه در برابر بيمارگرها محافظت مي‌نمايند.