بررسي نسبت تاريخ و روايت در فراداستان تاريخ‌ نگارانه «ادسون آرانتس دوناسيمنتو و خرگوش هيماليايي‌اش» اثر جمشيد خانيان

Investigating the Relationship between History and Narration in the Historical meta-narrative of "Edson Arants Donacimento and His Himalayan Rabbit" by Jamshid Khanian

گسترش انديشه‌ پسامدرن و رويكردهاي پساساخت­گرايانه در جهان معاصر، تغييرات عمده­اي در نگرش‌هاي اساسي انسان ايجاد كرد. يكي از زمينه‌هاي مهمي كه متأثر از اين موضوع به تغييرات عمده‌اي دچار شد،‌ نسبت ميان داستان و تاريخ است. ساليان سال انديشمندان علوم انساني، به جدايي ژرف ميان اين دو عرصه قائل بودند. تاريخ، علمي تلقي مي‌شد كه به بازنمايي واقعيت مي­پردازد و ادبيات عرصه جولان تخيّل به‌شمار مي‌آمد. انديشه پسامدرن ضمن به چالش‌كشيدن فرض يادشده،‌ اين ايده را مطرح كرد كه گزارش تاريخي هم گونه‌اي از روايت است و نويسندگان آثار تاريخي همچون داستان‌نويسان در انتخاب و بيان وقايع تاريخي از پيرنگي استفاده مي‌كنند كه مأخوذ از قوه خيال است. ليندا هاچن بر پايه اين ايده و همچنين مفهوم فراداستان،‌ نوع جديدي از داستان تاريخي را پيشنهاد كرد كه در آن نويسنده ضمن آشكاركردن شگردهاي داستان‌نويسي،‌ به‌شكلي آگاهانه درصدد تحريف تاريخ برمي‌آيد. رمان نوجوان «ادسون آرانتس دوناسيمنتو و خرگوش هيماليايي‌اش»‌ اثر جمشيد خانيان، يكي از نمونه‌هاي قابل‌توجه در اين نوع است. نويسنده در اين اثر كوشيده با استفاده از قالب فراداستان،‌ به موضوع تاريخي آتش‌سوزي سينمارِكس آبادان بپردازد. مقاله حاضر با روش توصيفي­ـ­­ تحليلي‌، در پي واكاوي رمان يادشده از نگاه اصول فراداستان‌هاي تاريخ‌نگارانه است. نتايج نشان مي‌دهد كه نويسنده رمان ضمن استفاده صحيح از برخي شگردهاي فراداستاني همچون آشكار كردن تصنع (داستانِ نوشتن داستان)، اتصال كوتاه،‌ سلب اقتدار مؤلف و فرجام چندگانه،‌ در اثناي داستان به‌خوبي به موضوع تأثير دو عنصر ناخودآگاه و تخيّل بر فرايند نگارش داستان‌هاي تاريخي پرداخته است.

The spread of postmodern thought and poststructuralist approaches brought about major changes in fundamental human attitudes. One of the important areas that underwent major changes is the relationship between story and history. For years, the thinkers of humanities have made a profound distinction between the two. History was considered a science that represented reality, and literature was considered a field of imagination. Postmodern thought, while challenging this hypothesis, propose that historical writings are a kind of narrative and historians in selecting historical events like novelists use a plot, derived from the power of imagination. Based on this idea as well as the concept of metanarrative, Linda Hutchen focus on a new type of historical story in which while authors exposing the techniques of storytelling consciously seek to distort history. The novel "Edson Donacimento and His Himalayan Rabbit" by Jamshid Khanian is one of the notable example. In this work, the author tries to deal with the historical event of Abadan Cinema's fire by using the meta-story format. The present article uses a descriptive-analytical method to analyze the novel from the perspective of historiographical metanarratives. The research shows that the author of the novel, while correctly using some meta-fiction techniques such as revealing artificiality (story writing story), short circuit, ‌ deprivation of the author's authority and multiple endings, is well aware of the effect of imagination and unconsciousness during the process of storytelling.