اثر باكتري‌هاي افزاينده رشد و قارچ ميكوريزا بر صفات مهم زراعي دو رقم گندم (Triticum aestivum L.; Triticum turgidum var. durum) در شرايط ديم

به‌منظور بررسي عملكرد دانه گندم (Triticum aestivum L.; Triticum turgidum var. durum) ديم، آزمايشي مزرعه اي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه دانشكده كشاورزي، دانشگاه ايلام در سال زراعي 93-1392 اجرا شد. تيمار هاي آزمايشي شامل عامل رقم گندم در دو سطح (كراس سبلان و ساجي) و عامل مخلوط كود شيميايي فسفر و كود زيستي در هشت سطح شامل: 1 عدم مصرف كود شيميايي فسفر، 100 درصد كود شيميايي فسفر، 3 باكتري حل‌كننده فسفات (سودوموناس پوتيدا)، 4 قارچ ميكوريزا (گلوموس موسه)، 5 باكتري حل‌كننده فسفات + قارچ ميكوريزا ، 6 باكتري حل‌كننده فسفات + قارچ ميكوريزا + 50 درصد كود شيميايي فسفر، 7 باكتري حل‌كننده فسفات + 50 درصد كود شيميايي فسفر و 8 قارچ ميكوريزا + 50 درصد كود شيميايي فسفر بودند. نتايج اين پژوهش نشان داد كه برهم‌كنش رقم در مخلوط كود شيميايي و كود زيستي بر تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و عملكرد دانه معني دار بود. كود زيستي در هر دو رقم گندم در شرايط ديم داراي اثر مثبت و معني داري بر تمامي صفات مورد مطالعه بود، به‌طوري كه درصد افزايش عملكرد دانه در رقم ساجي و استفاده از قارچ ميكوريزا نسبت به شاهد 62 درصد بود. هم‌چنين درصد افزايش عملكرد دانه در مقايسه با تيمار 100 درصد كود شيميايي فسفر 36 درصد بود. در اين پژوهش نشان داده شد، بين ارقام ديم مورد آزمايش هنگام استفاده از باكتري هاي حل‌كننده فسفر و قارچ ميكوريزا تفاوت وجود دارد، به‌طوري كه گندم دوروم ساجي واكنش بهتري به قارچ ميكوريزا از خود نشان داد. بنابراين، نتايج اين تحقيق نشان داد كه در شرايط كشت گندم ديم در ايلام كه گياه با تنش هاي آخر فصلي (خشكي و دما) مواجه مي گردد، گندم دوروم ديم رقم ساجي و قارچ ميكوريزا نتيجه مطلوب‌تري از خود نشان مي دهد.