رفع محدوديت آبياري بهاره در كاشت ذرت(Zea mays) با استفاده از كشت مخلوط تأخيري با كلزا(Brassica napus L.)

محدوديت آب آبياري در بهار براي كشت محصولات تابستانه چالشي است كه كشاورزان در اكثر مناطق ايران از جمله استان خراسان شمالي با آن مواجه هستند. دليل اين مسئله، تداخل آبياري در هنگام كاشت محصولات بهاره با يك يا دو نوبت آبياري نهايي غلات كه در مرحله بحراني پر شدن دانه هستند، مي باشد. به‌منظور امكان‌سنجي كشت ذرت(Zea mays) و كلزا(Brassica napus L.) به‌روش تأخيري جهت رفع محدوديت آب، آزمايشي در مزرعه‌اي واقع در 10 كيلومتري غرب شهرستان شيروان در دو سال زراعي 93-1392 و 94-1393 اجرا گرديد. آزمايش در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با شش تيمار و سه تكرار انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل چهار نسبت مختلف كشت مخلوط تأخيري كلزا و ذرت (سه رديف كلزا + يك رديف ذرت (3:1)، سه رديف كلزا + دو رديف ذرت (3:2)، چهار رديف كلزا + دو رديف ذرت (4:2) و شش رديف كلزا + دو رديف ذرت (6:2)) و همچنين كشت خالص كلزا و ذرت بود. نتايج نشان داد بيشترين عملكرد دانه كلزا در نسبت اختلاط 3:1 (به‌ترتيب 2126.8 كيلوگرم در هكتار) و بيشترين عملكرد دانه ذرت نيز در كشت خالص (6207.6 كيلوگرم در هكتار) و سپس به‌ترتيب در نسبت هاي 3:2 و 4:2 بود. در بين نسبت هاي مختلف كشت مخلوط، كشت 3:1 و پس از آن 6:2 كه داراي نسبت برابري زمين بالاتر از واحد بودند، بيشترين مقدار LER (به‌ترتيب 1.114 و 1.016) را به خود اختصاص دادند كه نشان‌دهنده برتري كشت مخلوط مي باشد. ميزان آب مصرفي در كشت خالص كلزا 3750 متر مكعب در هكتار و در كشت خالص ذرت 9081 مترمكعب در هكتار بود. چنانچه ذرت پس از برداشت كلزا كشت گردد، كل آب مصرفي 12831 متر مكعب خواهد بود. در حالي‌كه كل آب مصرفي در كشت مخلوط كلزا و ذرت 10915 متر مكعب بود و مقدار 1916 متر مكعب در مصرف آب صرفه‌جويي شد.