شناسايي مؤلفه‌ها، بستر و پيامدهاي مدل عدالت سازماني مبتني بر ارزش‌هاي اسلامي (مطالعۀ موردي: آموزش‌وپرورش استان اردبيل)

بررسي پژوهش‌هاي گذشته در زمينه عدالت سازماني نشان‌دهنده اين موضوع است كه در مجموع هر يك از پژوهش‌ها، با توجه به نوع رويكرد و تأكيد و اهدافي كه دنبال مي‌كرده، به بيان چند ويژگي خاص پرداخته و قادر به پوشش دادن مجموعه ويژگي‌هاي عدالت سازماني كه بر مبناي ارزش‌هاي اسلامي باشد نيست. در اين پژوهش تلاش شد اين خلأ برطرف شود و مؤلفه‌ها و شاخص‌هاي عدالت توزيعي و رويه‌اي و مراوده‌اي اداره آموزش‌وپرورش، با در نظر گرفتن زمينه‌هاي آموزشي و اقتصادي و اداري، شناسايي شوند و مدل عدالت سازماني مبتني بر ارزش‌هاي اسلامي ارائه شود. عدالت نقش مهمي در پويايي، بهبود عملكرد، انگيزش شغلي، رضايت شغلي، تعهد سازماني، رفتار شهروندي، و ... ايفا مي‌كند و از اين رو از موضوعات مورد توجه مديران و كاركنان است. بر اين اساس و با توجه به بافت فرهنگي‌ـ اجتماعي آموزش‌وپرورش پژوهش حاضر با هدف شناسايي مؤلفه و بستر و پيامدهاي مدل عدالت سازماني مبتني بر ارزش اسلامي انجام شد. روش تحقيق مورد استفاده در اين پژوهش بر حسب نوع داده اكتشافي و بر حسب هدف كاربردي است. همچنين، با توجه به ضرورت استنباط از اصلي‌ترين منبع اجتهاد ديني، يعني قرآن كريم، از بين راهبردهاي مختلف پژوهش كيفي، از راهبرد تحليل محتوا مبتني بر ارزش‌هاي اسلامي بهره برده شد. مشاركت‌كنندگان پژوهش را 27 نفر از مديران و استادان دانشگاهي و خبرگان در حوزه علوم قرآني و منابع انساني اداره آموزش‌وپرورش استان اردبيل تشكيل داده‌اند كه به صورت هدفمند انتخاب شدند. جهت گردآوري داده‌ها نيز از قرآن كريم و نهج البلاغه و شرح غررالحكم بهره برده شد و همه آياتي كه تفسيرشان در حوزه عدل و واژه‌هاي مرتبط بود مطالعه و كدگذاري شد. از روش تحليل مضمون )تم( به منظور تجزيه‌وتحليل مصاحبه‌ها )كدگذاري و تعيين تم‌هاي فرعي و اصلي( استفاده شد و گردآوري اطلاعات از طريق مصاحبه نيمه‌ساختاريافته عميق و تجزيه‌‌وتحليل اطلاعات نيز با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA انجام شد. يافته‌هاي پژوهش بيانگر اين موضوع بود كه مدل نهايي عدالت سازماني مشتمل بر 3 بعد و 11 مؤلفه و 90 شاخص است. همچنين، زمينه و بسترهاي لازم براي اجراي عدالت سازماني و پيامدهاي آن مبتني بر ارزش‌هاي اسلامي نيز مشخص شدند.