كليدواژه :
انضباط مالي , عوامل انساني , عوامل ساختاري , منابع مالي و اعتباري , سبك مديريت
چكيده فارسي :
علي‌رغم حساسيت بسيار به موضوع بي‌انضباطي مالي، پژوهش‌هاي علمي محدودي به بررسي مؤلفه‌هاي انگيزشي، ارادي، عاطفي و شناختي مؤثر بر اقدام مديران و كاركنان درون سازمان پرداخته‌اند. انضباط مالي در سازمان، تحت تأثير عوامل سازماني و محيطي است و پژوهش حاضر، به‌دنبال بررسي تأثير عوامل سازماني بر انضباط مالي است.
روش: اين پژوهش از نظر هدف كاربردي ـ توسعه‌اي و از نظر روش تركيبي از نوع آميخته اﮐﺘﺸﺎفي (كيفي ـ كمي) است. در بخش كيفي، پس از بررسي ادبيات، مدل مفهومي پژوهش استخراج شد و در ادامه با به‌كارگيري تكنيك مصاحبه عميق و روش تحليل مضمون، به بومي‌سازي و اشباع نظري مدل پژوهش اقدام شده است. جامعه آماري بخش كيفي، خبرگان و نخبگان حوزه ماليه عمومي است كه با استفاده از راهبرد نمونه‌گيري هدفمند و روش نمونه‌گيري نظري، تعداد 12 نفر انتخاب شدند. در بخش كمي با استفاده از داده‌هاي گردآوري‌شده با ابزار پرسش‌نامه حاصل از عملياتي‌سازي مدل پژوهش، مدل پژوهش با استفاده از روش مدل‌سازي معادلات ساختاري (SEM) برازش شده است. جامعه آماري بخش كمي مديران سازمان حسابرسي، جامعه حسابداران رسمي و سازمان بازرسي كل كشور است كه پرسش‌نامه به‌صورت الكترونيكي توزيع و 93 پرسش‌نامه قابل استفاده جمع‌آوري شد.
يافته‌ها: بر اساس يافته‌ها، مؤلفه‌هاي منابع مالي و اعتباري، ساختار و سبك مديريت، بر انضباط مالي تأثير مثبت و معناداري دارند. همچنين شاخص‌هاي دريافت اعتبارات به‌صورت منظم و زمان‌بندي‌شده، عدم وجود محدوديت‌هاي مالي، كيفيت كنترل‌هاي مديريتي، وجود شرح وظايف مدون و دقيق، اصلاحات فرايندي و جديت در برخورد با تخلف‌ها بيشترين تأثير بر انضباط مالي را دارند.
نتيجه‌گيري: انضباط مالي پديده‌اي است كه از طريق بعضي عوامل سازماني، يعني منابع مالي و اعتباري، ساختار سازماني و سبك مديريت، قابل مديريت است. در مؤلفه منابع مالي و اعتباري، دريافت منظم اعتبارات، به كاهش نياز به تأمين منابع از طرق مختلف، حذف مسئله مازاد/كسري وجوه و در نتيجه جلوگيري از جابه‌جايي اعتبارات برنامه‌اي و در نهايت كاهش بي‌انضباطي منجر خواهد شد. از ويژگي‌هاي بارز يك نظام كارآمد كنترل‌هاي مديريتي، برخورداري از قابليت كنترل‌هاي حال‌نگر و آينده‌نگر است. اين قابليت‌ها با پيش‌بيني و تشخيص به‌موقع، احتمال وقوع بي‌انضباطي مالي را كاهش مي‌دهد. استقرار نظام كنترل‌هاي داخلي مؤثر، كاهش ريسك وقوع تخلف‌هاي مالي را به‌دنبال دارد. وجود فرايندها و رويه‌هاي شفاف از طريق كاهش ابهام در فرايند ارائه خدمات و نيز قابليت رصد بودجه، سطح انضباط مالي سازمان را افزايش مي‌دهد و در نهايت، جديت در برخورد با تخلف‌ها، از طريق افزايش هزينه ارتكاب تخلف، انضباط مالي را تقويت مي‌‌كند.
چكيده لاتين :
Despite the significance of the issue of financial indiscipline, few scientific studies have investigated the motivational, voluntary, emotional, and cognitive factors affecting the actions of managers and employees within organizations. Financial discipline in an organization is influenced by organizational and environmental factors and the present study seeks to study the impact of organizational factors on such concepts.
Methods: This study is an applied and mixed methods exploratory study. In its qualitative part, the conceptual model of the research was extracted by extensively reviewing the extant literature. The localization and theoretical saturation of the research model were then done by conducting in-depth interviews and applying the thematic analysis method The statistical population in the qualitative part of this study included experts in public finance who were selected using a targeted sampling strategy and theoretical sampling method. In the quantitative section, based on the data collected by the questionnaire and operationalization of the research model, the fit goodness of the research model was determined using the structural equation modeling (SEM). The statistical population included the managers of the auditing organization, the Iranian Association of Certified Public Accountants, and the General Inspection Organization of Iran (GIO). The questionnaire was distributed electronically and 93 usable questionnaires were collected.
Results: Model fitting proved that the components of financial and credit resources, structure, and management style have a direct and significant effect on financial discipline. Also, the greatest impact on financial discipline was made by the indicators of receiving credits in a regular and scheduled manner, the absence of financial restrictions, the quality of management controls, the existence of written and detailed job descriptions, process reforms, and seriousness in dealing with violations.
Conclusion: Financial discipline is a manageable phenomenon through some organizational factors, namely financial and credit resources, organizational structure, and management style. In financial and credit resources, regular receipt of credits reduces the need to provide resources in various ways, alleviates the problem of excess or deficit of funds, thus preventing the transfer of program credits, and ultimately reduces indiscipline. One of the salient features of an efficient management control system is its ability to maintain present and future controls. These capabilities reduce the likelihood of financial indiscipline by anticipating and detecting it in a timely manner. Establishing an effective system of internal controls reduces the risk of financial irregularities. The existence of transparent processes and procedures increases the level of financial discipline of organizations by reducing the ambiguity in their process of providing services as well as their ability to monitor the budget. Finally, seriousness in dealing with violations strengthens financial discipline by increasing the cost of committing violations.
