شناسايي متغيرهاي مؤثر بر تاب‌آوري كشاورزان در برابر گردوغبار بر مبناي نظر خبرگان

اهميت توجه به توسعه پايدار و امنيت زيستي در مناطق تحت‌تأثير فاجعه‌هاي زيست‌محيطي هم‌چون طوفان‌هاي گردوغبار، نياز به روش‌هاي نوين براي يافتن راهبردهاي مقابله را بيشتر كرده است. بدين منظور تحليل ساختاري متقاطع، ابزاري كارآمد براي مطالعه رفتار سيستم است. با استناد به نتايج حاصل از تحليل ساختاري و رويكرد آينده‌پژوهي مي‌توان راهبردهايي جهت حفظ پايداري در مناطق تحت تأثير ريسك زياد گردوغبار ارائه داد. روش اين پژوهش باتوجه به هدف آن، از نوع كاربردي و براساس رويكرد آينده‌پژوهي مي‌باشد. جامعه نمونه پژوهش از 22 نفر از كارشناسان و مديران مطلع در حوزه امور كشاورزي و گردوغبار تشكيل شده است. براساس اطلاعات جمع‌آوري شده از مرحله مصاحبه به روش نيمه ساختار‌يافته، عوامل مؤثر شناسايي شد. براساس نظر كارشناسان و خبرگان عوامل نهايي استخراج و يك ماتريس 26×26 طراحي شد. سپس ماتريس اثر متقابل تهيه شده، توسط خبرگان امتيازدهي شد. به منظور تعيين عوامل كليدي مؤثر بر تاب‌آوري جوامع كشاورز تحت تأثير گردوغبار در شهرستان اهواز، رويكرد آينده‌پژوهي با استفاده از نرم‌افزار MICMAC در قالب سه گروه مؤلفه اقتصادي، اجتماعي و طبيعيفيزيكي براساس 26 شاخص انجام شد. متغيرهاي پژوهش در سه طبقه دو‌وجهي، تنظيمي و مستقل براساس ميزان رابطه تأثيرپذيري و تأثيرگذاري‌شان تقسيم‌بندي شدند. عوامل كليدي شامل «تغيير كميت و كيفيت محصولات كشاورزي، كاهش درآمد و آسيب به سرمايه كشاورزان، تشديد فقر و بيكاري، دسترسي به اعتبارات مالي، معيشت جايگزين و مهاجرت» مي‌باشند. نتايج حاصل از پژوهش نشان داد كه سيستم مورد مطالعه از نوع ناپايدار بوده و به‌منظور اتخاذ تصميم‌هاي مديريتي و افزايش پايداري نياز به توسعه راهبردهايي بر مبناي عوامل كليدي مؤثر بر تاب‌آوري كشاورزان مي‌باشد.