تحليل پارامترهاي جنبش نيرومند زمين در گستره سرپل ذهاب با نگاهي ويژه به بحران هاي ناشي از آن

Analysis of the Seismicity Parameters and Strong Ground Movement in Sarpol-e Zahab and its Related Crises

سابقه و هدف: وقوع حوادث و بلاياي طبيعي را مي توان از مهمترين دغدغه‌ها و نگراني‌هاي زندگي بشر به خصوص مردم كشورهاي در حال توسعه دانست. وجود بلاياي طبيعي در كشورايران سبب شده است كه ايران جزء 10 كشور نخست جهان در زمينه بلاخيز باشد. تحليل داده هاي لرزه اي نشان مي دهد كه تقريبا هر 5 سال بطور متوسط يك زمين لرزه با بزرگي 7 (همانند زلزله‌هاي سراوان و سرپل ذهاب-كرمانشاه) در ايران اتفاق ميافتد و اثرات جدي بر جامعه انساني وارد مي سازد. در اين مطالعه تحليل پارامترهاي جنبش نيرومند زمين در گستره سرپل ذهاب با نگاهي ويژه به بحران هاي ناشي از آن پرداخته شد. روش بررسي: در راستاي ارزيابي دوره بازگشت زمين لرزه در اين سامانه گسلي از دو رابطه مقدماتي گوتنبرگ- ريشتر و توزيع پاياني كيكو- سلوول استفاده شد. در راستاي مطالعه لرزه خيزي و تحليل خطر زمين لرزه پس از مطالعه زمين شناسي گستره مطالعاتي، به بررسي زمين ساخت و لرزه خيزي منطقه پرداخته شد. پس از آن مدل لرزه زمين ساختي از اين پهنه تهيه شد تا ماهيت لرزه خيزي هرچه بهتر مشخص گردد. سپس، بانك داده‌هاي چشمه‌هاي لرزه‌زاي گستره مورد مطالعه، تعريف و براي انجام تحليل‌هاي بعدي، وارد نرم افزار Ez-frisk گرديد. نتايج : نتايج حاصل از دو روش لرزه اي بيان شده نشان مي دهد كه در محدوده مطالعاتي با توجه به نتايج به دست آمده، رخداد زمين لرزه اي با بزرگاي بيش از 7.8 Ms> در سه بازه زماني از واقعيت به دور مي باشد. همچنين رخداد زمين لرزهاي با بزرگاي بيش از7.8 Ms> در گستره مورد مطالعه با هيچ يك از داده هاي لرزه اي همخواني ندارد. از طرفي مقادير شتاب در سمتي كه شيب گسل به آن سو است (شمال شرقي گسل)، نسبت به طرف مقابل، از مقادير بالاتري برخوردار است. علاوه بر آن بيشينه مقدار شتاب زمين لرزه در موقعيت گسل پيشاني كوهستان در حدود 0.75 گال برآورد شده است. نتيجه گيري: بنابراين با توجه به اهميت منطقه مطالعاتي (از نظر زمين شناسي)، وجود گسل هاي فعال و مهم در كل منطقه، همچنين تهديدات سياسي - امنيتي، وجود مبادلات و پيوندهاي فضايي دو سوي مرز و توسعه نيافتگي مطالعه و برنامه ريزي در زمينه ي مديريت بحران اين منطقه ضروري به نظر مي رسد. همچنين با توجه به نتايج دوره بازگشت زلزله در اين منطقه، بالا بردن سطح انعطاف‌پذيري محيط شهري در برابر تنش هاي ناشي از بروز بحران و نيز به حداقل رساندن زمان بازتواني و تاب‌آور ساختن شهرها ازجمله مهمترين عواملي است كه مي بايست در برنامه‌ريزي و مديريت شهرها مورد توجه قرار گيرد.

Background and Objectives: The occurrence of natural disasters can be considered one of the most important concerns of human life, especially for the people of developing countries. The existence of natural disasters in Iran has made Iran one of the top 10 countries in the world in terms of disasters. Analysis of seismic data shows that almost every 5 years, on average, an earthquake with a magnitude of 7 (such as the Saravan and Sarpol-e-Zahab -Kermanshah earthquakes) occurs in Iran and has serious effects on human society. In this study, the parameters of strong ground motion in the Sarpol-e-Zahab area have been analyzed with a special focus on its crisis. Material and methods: In order to evaluate the return period of the earthquake in this fault system, two preliminary relationships of Gutenberg-Richter and the final distribution of the Kijku-Sellovel method have been used. In order to study seismicity and seismic hazard analysis, after studying the geology of the study area, the tectonics and seismicity of the region were studied. After that, a tectonic seismic model was prepared from this zone to better determine the nature of seismicity. Then, the seismic source database of the study area was defined and entered into EZ-frisk software for further analysis. Results: The magnitude of the earthquakes based on the Gutenberg-Richter and Kijku-Sellovel methods has shown that the magnitude of the earthquake in the 475-year return period is 6.9Ms and 7.0Ms, subsequently. A magnitude of more than 7.8 is not expected in this region based on the Gutenberg-Richter method. On the other hand, the values of acceleration on the side where the fault slope is (northeast of the fault), have higher values than on the opposite side.In addition, the maximum acceleration of the earthquake in the position of the mountain frontal fault is estimated 0.75 gal.Conclusion: Therefore , considering the importance of the study area (geologically), the existence of active and important faults in this region, as well as political-security threats, the existence of spatial exchanges and links on both sides of the border, and the underdevelopment of study and planning in the field of crisis management of this region seems necessary. Also, according to the results of the earthquake return period in this region, raising the level of urban environment flexibility against the stresses caused by the crisis and minimizing the time of rehabilitation and resilience of cities are among the most important factors that should be considered in planning and managing cities.