ارزيابي ميزان آسيب‌پذيري سكونتگاه‌هاي روستايي از پديده خشكسالي با استفاده از مدل كوپراس (موردمطالعه: شهرستان داراب)

Assessing the Vulnerability of Rural Settlements to Drought Using Coopras Model (Case sStudy: Darab Township)

خشكسالي از پيچيده­ ترين و ناشناخته ­ترين مخاطرات طبيعي است كه خسارات اقتصادي، اجتماعي و محيطي جبران­ ناپذيري بر سكونتگاه ­هاي روستايي وارد مي ­كند. هدف از انجام اين پژوهش ارزيابي ميزان آسيب­ پذيري سكونتگاه ­هاي روستايي از پديده خشكسالي با استفاده از مدل كوپراس در روستاهاي واقع در محدوده­هاي خشكسالي شهرستان داراب است. در اين پژوهش ابتدا با استفاده از آمار بارندگي 10 ايستگاه باران­سنجي و بر اساس مدل SPI (Standardized precipitation Index) پهنه­هاي خشكسالي شهرستان مشخص شد. سپس با استفاده از مدل آنتروپي شانون 19 متغير آسيب­ پذيري در پهنه­ هاي خشكسالي بررسي و در نهايت به كمك مدل تصميم­ گيري چند شاخصه كوپراس رتبه ­بندي روستاهاي واقع در محدوده مورد مطالعه انجام شد. نتايج حاصل از پژوهش نشان مي­دهد كه خشكسالي بيشترين تأثير را بر متغيرهاي تخريب منابع آب سطحي و زيرزميني، كاهش درآمد سرانه كشاورزان، رها شدن زمين­ هاي كشاورزي بر اثر بي­ آبي و مهاجرت روستاييان داشته است. نتايج بررسي­ ها در مورد رتبه­ بندي روستاهاي آسيب ­ديده از خشكسالي نشان مي­دهد كه روستاهاي دولت­ آباد، درنگانه، شهرك ­بستان و بهادران بيشترين آسيب ­پذيري از پديده خشكسالي داشته ­اند و روستاهاي تل ­بارگاه، جونان، نصروان و قلعه ­نو از آسيب ­پذيري كمتري نسبت به روستاهاي اطراف برخوردارند.

Drought is one of the most complex and unknown natural disasters that causes irreparable economic, social and environmental damages to rural settlements. The purpose of the present study is to evaluate the vulnerability of rural settlements to drought using the Coopras model in the villages located in the drought areas of Darab township. First, the drought areas of the township were determined using the rainfall statistics of 10 rain gauge stations based on the SPI (Standardized precipitation Index) model. Then, using Shannon's entropy model, 19 vulnerability variables were investigated in drought zones. Finally, using the multicriteria decision-making model of Coopras, the ranking of the villages located in the study area was done. The results show that drought has had the greatest impact on the variables of destruction of surface and underground water sources, reduction of per capita income of farmers, abandonment of agricultural lands due to drought and migration of villagers. The results related to the ranking of the villages affected by drought show that the villages of Daulat-Abad, Darnganeh, Shahrak-Bostan and Bahadoran were the most vulnerable to the phenomenon of drought and the villages of Tal-Bargah, Junan, Nasravan and Qala Naw were less vulnerable than the surrounding villages.