بررسي‌هاي زمين‌شيمي اكتشافي كاني‌هاي سنگين رسوب‌هاي آبراهه‌اي و سنگي منطقه اسبخان هريس، شمال غرب ايران

Exploratory geochemistry studies of heavy minerals, stream sediments and rock in Asbkhan region, Heris, northwest Iran

منطقه مورد بررسي در جنوب رشته كوه قوشآداغ، در شمال روستاي اسبخان، شهرستان هريس واقع است. اين منطقه از نظر زمين‌شناسي ساختاري ايران، در پهنه اصلي ايران مركزي و زيرپهنه البرز- آذربايجان قرار دارد. واحدهاي زمين‌شناسي منطقه شامل سنگ‌هاي آذرين و آذرآواري ائوسن با تركيب آندزيتي، تراكي‌آندزيتي، بازالتي، توفي و ايگنمبريتي هستند. توده نفوذي نيمه عميق با سن اليگوسن، با تركيب كوارتز ديوريت، ديوريت و كوارتز مونزونيت به صورت استوك و دايك در منطقه رخنمون دارد. در اثر فرايند‌هاي گرمابي شكل گرفته از اين توده نفوذي و با نفوذ آن در واحدهاي رسوبي- آتشفشاني ائوسن مياني، دگرساني‌هاي گسترده­اي (فيلي، رسي آرژيلي متوسط، پروپليتي و سيليسي) در منطقه رخ داده است. نتايج اوليه بررسي­ هاي زمين‌شيميايي آبراهه‌اي در منطقه سبب شناسايي چند ناحيه با بي‌هنجاري‌هاي درجه 1، 2 و 3 از كاني‌هاي سنگين شد. مهم‌‌‌ترين كاني‌هاي سنگين شناسايي شده شامل هماتيت، گوتيت، مگنتيت، پيريت-­اكسيد، پيريت و زيركن هستند و اغلب ارتباط تنگاتنگي با پهنه‌هاي دگرساني و كاني‌سازي رگه‌اي دارند. انطباق نقشه‌ هاله‌هاي زمين‌شيميايي با نقشه زمين‌ساخت و دگرساني منطقه نشان‌دهنده همبستگي بسيار بالاي اين مناطق و به احتمال بسيار نقش مهم گسل‌ها و درزه‌ها در رخداد پهنه‌هاي دگرساني و مناطق بي‌هنجار است. نقشه‌هاي بي‌هنجاري و تجزيه و تحليل‌هاي زمين‌آماري يافته‌هاي رسوب هاي رودخانه‌اي و كاني‌هاي سنگين نشان مي‌دهد كه غني­شدگي عناصر Ag،Au ،Mo ، Cu، As، Pb، Sb و Zn از حد زمينه بالاتر است و عناصر Au، Ag، Cu، As و Pb مي‌توانند به عنوان عناصر ردياب براي ذخاير فراگرمايي طلا بكار روند.

The study area is located in the south of Qushadagh mountain range, in the north of Asbkhan village, Heris township. In terms of structural geology of Iran, this area is located in the main zone of Central Iran and Alborz-Azerbaijan sub-zone. The geological units of the region are including Eocene igneous and pyroclastic rocks with combination of andesitic, trachyandesitic, basaltic, tuffic and ignembritic. The semi-deep intrusive mass with Oligocene age, with the combination of quartz diorite, diorite and quartz monzonite in the form of stock and dyke is exposed in the area. Under the influence of hydrothermal processes originating from this intrusive mass and infiltration of fluids through the sedimentary-volcanic units of the Middle Eocene, extensive alterations (sericitic, medium argillic, propylitic and siliceous) have been taken place in the region. Preliminary results of geochemical studies of stream in the region led to the identification of several areas with grade 1, 2 and 3 anomalies of heavy minerals. The most important heavy minerals identified, include hematite, goethite, magnetite, pyrite-oxide, pyrite and zircon, These minerals and have closely relation to the alteration zones and veins mineralization. The conformity of the geochemical halos map with the geostructure and alteration map of the region shows a very high correlation between these regions and possibly the important role of faults and joints in the occurrence of alteration zones and abnormal regions. Anomaly maps and geostatistical analyzes performed on the findings in stream sediments and heavy minerals show that the enrichment of Ag, Au, Mo, Cu, As, Pb, Sb and Zn elements is higher than the background and the Au, Ag, Cu, As and Pb elements can be used as trace elements for epithermal gold reserves.