بازنمايي داعيه‌هاي سياسي، مذهبي، و فرهنگي حاكميت صفويان در داستان عاميانة حسين‌كرد شبستري

Representation of the political, religious, and cultural claims of Safavid rule in the folk tale of Hossein Kord Shabestari

قصّة حسين‌كرد شبستري از منابع داستاني عصر صفوي و داراي مضموني عاميانه ـ حماسي است. اين داستان سرگذشت پهلوانان (عيّاران) عصر شاه عباس صفوي (996ـ1038 ه ق.) را روايت مي‌كند. داستان در زمينة تاريخي اختلافات ايران با عثماني‌ها، ازبكان و گوركانيان هند روايت شده است. دو محور اصلي اين داستان، متشكل از درك و دريافت قهرمان‌هاي ملّي از ضرورت پاسداشت وطن در برابر تعرّض بيگانگان و حفظ و صيانت از پادشاهي صفويه است. ويژگي مشترك اين دو محور مفهومي در داستان، اتّصال‌ به مذهب تشيع و سرزمين ايران است. اين مقاله با استفاده از الگوي طبقه‌بندي عناصر داستان‌هاي عاميانة پراپ در صدد تحليل و بررسي چگونگي شكل‌گيري و بازتاب داعيه‌هاي سياسي، مذهبي و فرهنگي صفويان در ذهنيت عامه است. اين تحقيق مشخص مي‌كند كه داستان حسين‌كرد منعكس‌كنندة ذهنيت عامة مردم از دين، مذهب، ملّيت و هويت ايراني در عصر صفوي است.

Hossein Kord Shabestari's story is one of the fictional sources of the Safavid era and has a folk-epic theme. This story narrates the story of the heroes (Ayaran) of the era of Shah Abbas Safavid. The story is told in the historical context of Iran's conflict with the Ottomans, Uzbeks and Gurkhas of India. The two main axes of this story consist of the understanding and perception of national heroes of the need to defend the homeland against foreign aggression and to preserve the Safavid kingdom. A common feature of the two conceptual axes in the story is the connection to the Shiite religion and the land of Iran. This article seeks to represent and present the political, religious and cultural claims of the Safavids based on the pattern of classifying the elements of Propp's folk tales. The result of the research shows that the story of Hossein Kord reflects the public mind of Iranian religion, nationality and identity in the Safavid era.