تعميم حجيت خبر واحد به گزاره هاي تفسيري و عقيدتي

حجيت خبر واحد (متشكل از دو اصطلاح «حجيت» و «خبر واحد»)، از بحث هاي مبسوط در كتب فقهي، اصولي و تفسيري است. خاستگاه اصطلاح «حجيت»، غالباً به فقه باز مي گردد، با اين حال، اين اصطلاح به ادبيات علم تفسير قرآن نيز راه يافته است؛ براي نمونه، مسئله حجيت در تفسير، به‌صورت مشخص در مواردي چون حجيت خبر واحد و همين طور حجيت اقوال صحابه و تابعين مطرح شده است. حال اين سؤال جدّي مطرح است كه مفهوم و كاركرد اصطلاح حجيت، در غير فقه چگونه است؟ به نظر مي‌رسد نه تنها مي‌توان ميان كاركرد حجيت در مقام فهم و مقام عمل، تمايز قائل شد، حتي مي‌توان به امتناع كاربرد حجيت در مقام فهم و معرفت قائل شد. نسبت به اصطلاح «خبر واحد» نيز مي‌توان از امكان تفاوت نگرش به آن در فضاهاي غير فقهي سخن گفت. اين نگرش غير فقهي را مي توان ضمن تحليل رابطه‌اي ميان متن و مخاطب (چه در زمان توليد متن و چه در زمان تفسير آن) پي گيري كرد. به هر حال، زدودن ذهن از نگاه فقهي و تمايز‌بخشي بين فقه و غير آن اعمّ از تفسير و تاريخ و ...، نه از باب تنقيص فقه بلكه به سبب ژرفاي دستگاه فقاهتي در طول تاريخ و اثرگذاري ناخواسته آن بر ساير علوم اسلامي است.