معني‌شناسي تاريخي نفاق در قرآن: نسبت نفاق با دورويي، پنهان‌كاري و اِنفاق

معاني امروزين نفاق ازجمله پنهان‌كاري و دورويي با بسياري از توصيف‌هاي منافقان در قرآن كريم ناهمخوان است؛ به‌ويژه آنكه نفاق در قرآن براي كنشي در حوزه عمومي به ‌كار رفته است و محدود به حوزه ديني اخلاقي نيست. اين مطالعه درصدد است پس از ابهام‌زدايي از معناي قرآني نفاق، رابطه آن را با مفاهيمي چون دورويي و پنهان كاري با تكيه بر معناشناسي تاريخي و اطلاعات اسباب النزولي مشخص كند. همچنين، به دليل شباهت دو ريشه نفاق و انفاق، در اين مقاله تلاش شده است رابطه معنايي اين دو ريشه در زبان عربي بررسي شود. بررسي صورت‌گرفته نتايج متعددي داشت و درنهايت، به بي‌ارتباطي معناي نفاق با دورويي و پنهان‌كاري و نيز انفاق رسيد. نتايج به‌دست‌آمده چنين بودند: در ميان محققان اروپايي كه در پي ريشه‌شناسي و معني‌شناسي منافقان برآمده‌اند، اتفاق نظري وجود ندارد؛ منافقان صدر اسلام از ديده ديگران پنهان نمانده بودند تا بتوان پنهان‌كاري را ويژگي بارز آنان دانست؛ واژه‌هاي عربي «نفاق» و «انفاق» به ريشه مشتركي نمي‌رسيدند؛ لغتشناسان عرب اتفاق نظر دارند كه ريشه (ن‌ف‌ق) به معني از دست ‌دادن است؛ اما تلاش آنان براي فهم معناي تاريخي منافق، به نتيجه پذيرفتني نرسيده است. بسامد بالاي كاربرد مشتقات اين ريشه در زبان حبشي در معني دونيم ‌كردن و تكه‌كردن، معنادار است و با تمامي اوصاف منافقان در قرآن، همخواني دارد. افزوده شود معادل هيپاكريسي (دورويي)، برگرفته‌شده از زبان يوناني باستان، باوجود نادرستي، در ترجمه‌هاي معاصر قرآني به زبان انگليسي، به معادلي غالب تبديل شده است.