عنوان مقاله :
رويكردي ريشه‌شناختي به واژۀ قرآني «ضرب»
عنوان به زبان ديگر :
Etymological Approach to the Quranic term “darab”
پديد آورندگان :
فتاحي زاده، فتحيه دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ايران , حسين نتاج، ناهيد دانشگاه الزهرا (س) - دانشكده الهيات، تهران، ايران , طاهري، سارا دانشگاه اديان و مذاهب اسلامي، تهران، ايران
كليدواژه :
قرآن كريم , ريشه‌شناسي , ضرب , خانواده زبان‌هاي سامي , معناشناسي تاريخي
چكيده فارسي :
ريشۀ «ضرب» كه در مجموع 58 مرتبه در قرآن كريم بكار رفته از جمله واژه‌هاي پيچيده در زبان عربي است كه به زعم برخي از قديمي‌ترين كتب لغت‌نويسان عرب براي جميع اعمال بكار مي‌رود. از راه‌هاي رسيدن به فهم صحيح، جامع و روشمند يك واژه، انجام بررسي‌هاي لغوي و ريشه‌شناسي آن است. بدين منظور در اين پژوهش معاني ضرب از كهن‌ترين زبان‌هاي آفروآسيايي و سامي باستان استخراج و سير تطور معنايي واژه تبيين مي‌شود. در مرحلۀ بعد با توجه به دسته‌بندي معنايي كه از ريشه‌شناسي ضرب بدست آمده، معاني ضرب در آيات مختلف بررسي و دسته‌بندي مي‌شود. مطالعه حاضر نشان مي‌دهد كه كاربردهاي قرآني ماده ضرب همگي ذيل دسته اول معنايي بدست آمده از ريشه‌شناسي يعني «متصل كردن/مخلوط كردن/بهم پيچيدن/بستن» صورت‌بندي مي‌شوند و معناي دوم يعني «سوختن» عملاً در قرآن كاربرد نداشته است. با بررسي آراء مفسران درباره معاني ضرب در قرآن بر اساس نتايج ريشه‌شناسي، اين نتيجه حاصل شد كه بعضي از معاني ضرب كه در طيفي از تفاسير و ترجمه‌ها مدنظر قرار گرفته است، با شواهد ريشه‌شناختي تأييد نمي‌شود. ازجمله معناي كتك زدن براي ضرب در بررسي‌هاي ريشه‌شناختي يافت نشد و براي «اضْرِبُوهُنَّ» در آيه 34 النساء بر اساس نتايج ريشه‌شناختي معناي روي‌گرداندن/رفتن پيشنهاد مي‌شود.
چكيده لاتين :
The root of “daraba” which has been used 58 times in the Holy Quran is one of the most complex words in the Arabic language and according to the oldest Arabic lexicons is used for all deeds. One of the issues that can help to understand this word correctly, comprehensively and systematically is etymological study. For this purpose, using the method of etymology, the meanings of ‘daraba’ is found and classified from the earliest meanings, in Afro-Asian and Sami languages. Next, according to this semantic classification, the meanings of “daraba” are examined and categorized in different verses of Quran. It is shown that the Quranic applications of “daraba” are all formulated under the first category of semantics derived from etymology namely tie/mix/wrap. Another root; burning, is not practically used in Quran. Commentators' opinions on the meaning of “daraba” are also reviewed based on etymological results. It is shown that some meanings of “daraba” considered in a range of interpretations are not supported by theological evidences. Foe example, the meaning of beating was not found in the etimological studies and for “idribuhunna” in verse34 of Al-Nasa, based on the etymological results, the meaning of turning over / going is suggested.
عنوان نشريه :
مطالعات قرآني و فرهنگ اسلامي
