كاركردهاي معرفتي و احساسي قلب در مثنوي مولوي و مخزن الاسرار نظامي

The Functions of Recognition and Heart Emotions in Mowlavi’s Masnavi and Nezami’s Makhzanaolasrar

قلب يكي از مهم­ترين و اصلي ­ترين پديده­ هاي مفهومي در ادبيات عرفاني و اصل و حقيقت انساني است كه تمام مراتب و شئونات انساني از آن نشات مي ­گيرد. اين پژوهش بر آن است به روش توصيفي - تحليلي با نگاهي تطبيقي به شعر دو شاعر نامي ايران، مولوي و نظامي در مثنوي و مخزن الاسرار به كاركردهاي معرفتي و احساسي قلب بپردازد و وجوه اشتراك و افتراق آن دو را تبيين نمايد. يافته ­هاي تحقيق نشان مي­ دهد كه هر دو شاعر در بحث قلب كه حقيقت وجود انسان است، از امام محمد غزالي متاثر شده­اند. مولوي و نظامي در بيان كاركرد معرفتي قلب به بحث يقين پرداخته ­اند. مولوي يقين را تا مرحلۀ حق اليقين مطرح كرده اما نظامي يقين را در مرحلۀ علم اليقين ذكر كرده است. در كاركردهاي احساسي هر دو شاعر به بحث حزن، تبتل، زهد و عشق پرداخته ­اند، اما در مثنوي منازلي همچون غيرت، قبض و بسط و حيرت نيز مطرح شده است.

Heart is considered as one of the most important conceptual phenomena in Gnosticism literature and it is the human principles and truth from which the human level originates. This research with descriptive and analytical method and comparatively contrasts of these two Iranian poets. Mowlavi and Nezami and their great works Masnavi and Makhzan –al- Asrar deals with the cognitive and emational Functions of the heart and explain the similarities and differences between them. The findings of this research indicate that they Mowlavi and Nezami have been affected by Imam Mohammad Ghazali’s doctrines. In the discussion of the heart which is the truth of human existence. The discussed certainty in expressing the cognitive Function of the heart. Mowlavi pondered certainty until the stage of hagholyaghin, while Nezami contemplated it until Elmolyaghin. In emotional functions, both poets have pored over grief, devotion and love, whereas concepts like fervency, expansion and astonishments have also been considered in Masnavi.