اثربخشي آموزش كنترل قلدري بر رفتارهاي ارتقاء دهنده سلامت نوجوانان قلدر: نقش واسطه‌اي حمايت اجتماعي ادراك‌ شده

The effectiveness of bullying control training on the health-promoting behaviors of adolescent bullies: the mediating role of perceived social support

زمينه و هدف: پژوهش حاضر با هدف اثربخشي آموزش كنترل قلدري بر رفتارهاي ارتقاءدهنده سلامت نوجوانان قلدر با نقش واسطه‌اي حمايت اجتماعي ادراك‌شده انجام شد. مواد و روش‌ها: طرح پژوهش نيمه آزمايشي به شيوه پيش‌آزمون- پس‌آزمون و پيگيري يك‌ماهه با گروه كنترل بود. جامعه آماري شامل نوجوانان 14 تا 17 ساله منطقه 17 مدارس دولتي شهر تهران بود. تعداد 40 نفر از نوجواناني كه ملاك‌هاي ورود به پژوهش را داشتند و نمره بالايي در پرسشنامه قلدري هارتر كسب كردند به صورت تصادفي انتخاب و در دو گروه آزمايش و كنترل گمارده شدند. ابزارهاي پژوهش شامل پرسشنامه حمايت اجتماعي زيمت و همكاران (1988) و رفتارهاي ارتقاءدهنده سلامت والكر و همكاران (1987) بود كه در سه مرحله پيش‌آزمون- پس‌آزمون و پيگيري يك‌ماهه توسط هر دو گروه تكميل شد. برنامه آموزش كنترل قلدري در 8 جلسه 90 دقيقه‌اي براي گروه آزمايش اجرا شد. براي تحليل داده‌ها از مدل يابي ساختاري با رويكرد حداقل مربعات جزئي در قالب الگوي چند نشانگر چند پاسخ به كمك نرم‌افزارهاي SPSSV22 و SmartPLSV3.3 استفاده شد. يافته‌ها: نتايج پژوهش نشان داد آموزش كنترل قلدري اثر مستقيم و معني‌داري بر حمايت اجتماعي و رفتارهاي ارتقاءدهنده سلامت در هر دو مرحله پس‌آزمون و پيگيري داشت. همچنين نتايج نشان داد آموزش كنترل قلدري به واسطه حمايت اجتماعي اثر غير مستقيم و معني‌داري بر رفتارهاي ارتقاءدهنده سلامت دارد. در مجموع مدل پژوهش در مرحله پس‌آزمون 51 درصد و در مرحله پيگيري 54 درصد از واريانس رفتارهاي ارتقاءدهنده سلامت را تبيين نموده است. نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج حاصل از اين پژوهش مي‌توان گفت مدل اثربخشي آموزش كنترل قلدري بر رفتارهاي ارتقاءدهنده سلامت با نقش واسطه‌اي حمايت اجتماعي ادراك‌شده از برازش مطلوبي برخوردار است و لذا آگاهي معلمان، والدين، روان‌شناسان، مشاوران و ساير متخصصان تعليم و تربيت از اين متغيرها مي‌تواند كمك‌كننده باشد.

Aim and Background: This study aimed to evaluate the effectiveness of bullying control training on the health-promoting behaviors of adolescent bullies: the mediating role of perceived social support. Methods and Materials: The study design was quasi-experimental with pre- and post-test and one-month follow-up with control groups. The statistical population consisted of adolescents aged 14 to 17 years old from public schools of District 17 in Tehran. 40 adolescents who were compatible with inclusion criteria and obtained a high score in the Harter bullying scale were randomly selected and assigned to two experimental and control groups. The research tools consisted of the Perceived social support scale by Zimet et al. (1988) and the Health Promoting Behavior of Walker et al. (1987), which was completed in three phases (pre-test, post-test, and one-month follow-up) by both groups. The Bullying Control Education program was implemented at eight sessions of 90 minutes for the experimental group. Structural modeling with minor least squares approach was used in several multi-response patterns using SPSSV22 and SmartPLSV3.3 software for data analysis. Findings: The results showed that Bullying Control Education had a positive and significant effect on Social Support and Health Promoting Behaviors in the post-test and follow-up phases. The results also showed that Bullying Control Education has an indirect and significant effect on Health Promoting Behaviors due to social support. The research model in the post-test phase was 51%, and in the follow-up phase, 54% of the variance of Health Promoting Behaviors. Conclusions: Based on the results of this study, it can be said that the effectiveness of Bullying Control Education on Health Promoting Behaviors with the mediating role of Perceived Social Support is desirable. Therefore, teachers' knowledge, parents, psychologists, consultants, and other educational professionals from these variables can be helpful.