تعيين عوامل مؤثر بر فرار مالياتي با استفاده از روش فرا تحليل

Determining Effective Factors on Tax Evasion using the Method of Meta-Analysis Abstract

ماليات بعنوان يكي از ابزارهاي سياستي اقتصاد، بهترين و مهمترين منبع درآمد دولت است كه به-تدريج رفاه ماليات‌دهندگان را كاهش مي‌دهد و اين مسأله آنها را به نپرداختن ماليات چه به‌صورت قانوني و چه به‌صورت غيرقانوني ترغيب مي‌كند. يكي از معضلات اساسي نظام مالياتي كشورها از جمله ايران افزايش روز افزون فرارهاي مالياتي است. همچنين عدم آگاهي دولتمردان از علل فرار مالياتي مي‌تواند به گسترش آن بيافزايد. شناسايي عواملي كه باعث به وجودآمدن فرار مالياتي مي‌شود، در پيشگيري از آن بسيار مؤثر است و كمك مي‌كند تا بتوان ميزان فرار مالياتي موجود در جامعه را برآورد نمود. در سال‌هاي اخير مطالعاتي در رابطه با علل فرار مالياتي با رهيافت‌هاي متفاوت انجام شده است. در اين مقاله با استفاده از روش فراتحليل، عوامل مؤثر بر فرار مالياتي و همچنين شدت ارتباط آن‌ها با فرار مالياتي براي كشور ايران مورد بررسي قرار گرفته‌است. نتايج نشان مي‌دهند كه متغيرهاي عوامل اقتصادي، درآمد سرانه، عوامل تكنولوژي، عوامل اجتماعي، عوامل قانوني، تورم، عوامل فرهنگي، محدوديت تجاري، بار مالياتي، بيكاري و حجم دولت عوامل مؤثر بر فرار مالياتي مي‌باشند و بيشترين شدت تأثيرگذاري را عوامل فرهنگي و كمترين شدت تأثيرگذاري را درآمد سرانه بر فرار مالياتي مي‌گذارند. عوامل تأثير گذار بر فرار مالياتي به ترتيب بيشترين شدت تأثيرگذاري و ضريب همبستگي آنها عبارت‌اند از عوامل فرهنگي (577/0)، عوامل قانوني (543/0)، عوامل اجتماعي (539/0) و عوامل اقتصادي (467/0)، حجم دولت (399/0)، محدوديت تجاري (392/0)، تورم (367/0)، بيكاري (357/0)، بار مالياتي (241/0)، عوامل تكنولوژي (194/0) و درآمد سرانه (192/0).

Taxes as one of the economic policy tools reduce the welfare of taxpayers gradually, which leads them to avoid paying taxes, either legally or illegally and it has caused a drastic and worrying reduction in government revenue through taxes. Tax evasion phenomena is one of the essential economic problems in developing countries incloding Iran increasingly. Also, misalignment and asymmetric information of tax system of the countries about the causes of tax evasion can be added to expand it. Identifying the factors that cause tax evasion is very effective in preventing it and helping to estimate the amount of tax evasion in the community. There have been studies on the causes of tax evasion in recent years in different approach. In this paper, the meta-analysis approach has been used to determine the factors affecting tax evasion and the severity of their relationship with tax evasion for Iran. The results showed that variables such as economic factors, per capita income, technology factors, social factors, legal factors, inflation, cultural factors, trade restriction, tax burden, unemployment and government volume are factors that influence tax evasion and the cultural factors have the highest impact on tax evasion and the income per capita has the lowest impact. Factors affecting tax evasion, respectively, the most effective and their correlation coefficient are cultural factors (0.577), legal factors (0.543), social factors (0.539) and economic factors (0.467), volume Government (0.399), trade restrictions (0.392), inflation (0.367), unemployment (0.357), tax burden (0.241), technology factors (0.194) and per capita income (0.192).