بررسي نقش شهبانوهاي ايراني و انيراني در ساختار فرمانروايي بر پاية شاهنامة فردوسي

Investigating the role of Iranian and Non Iranian queens in the ruling structure based on Ferdowsi's Shahnameh

مهم‌ترين بن‌ماية محوري در كلّ شاهنامه، شخصيت شاه است كه از دو خاستگاه تاريخ و اسطوره منبعث شده است. عناصري كه در شكل‌گيري حكومت پادشاهان در شاهنامه مؤثر بوده‌اند، عبارتند از: فرّه ايزدي، فرّه شاهي (وراثت)، ثروت و سياست، قدرت وداشتن پشتوانه وپايگاه اجتماعي. از پنجاه و چهار پادشاه در شاهنامه، سه نفر زن و بقيه مرد بوده­اند. زنان شاهنامه نقش كليدي در حكومت دارند زيرا از طريق وراثت، ناقل خون پادشاهي‌اند و در امور كشوري (حكومت) و لشكري نقش بسزايي ايفا مي‌كنند. آنان گاه به عنوان مادر و زنِ پادشاه و گاه به عنوان ملكه و شهبانو ظاهر مي‌شوند. اين جستار با روش تحليلي - توصيفي به بررسي حكومت و پايه‌هاي فرمانروايي شهبانوهاي ايراني و انيراني و مقايسة ميان جهانداري پادشاهان مرد با شهبانوها پرداخته‌ است. يافته­ هاي پژوهش نشان مي­ دهد كه سه شهبانوي ايراني(هماي چهرآزاد، پوران دخت وآزرم دخت) از طريق فرّه شاهي به حكومت رسيده ­اند و مشروعيت حكومتشان بر پايۀ داد و دهش بوده است به غير از هماي كه برپايۀ بيدارگري وقدرت منفي بود و دو شهبانوي انيراني (قيدافه و مادر تلخند وگو) زناني با درايت و خردمند بوده ­اند كه با ويژگي­هاي شاهانه و حماسي ايراني بر تخت نشسته ­اند.

The most important central element in the entire Shahnameh is the character of the king, which is derived from the two origins of history and mythology. The elements that were effective in the formation of the kings' rule in the Shahnameh are: Divine Farr, Royal Farr (inheritance), wealth and politics, power and having support and social base. Among the fifty-four kings in the Shahnameh, three were women and the rest were men. Shahnameh’s women play a key role in the government because they carry the blood of the kingdom through heredity and play a significant role in the affairs of the country (governance) and army. Sometimes they appear as the king's mother and wife, and sometimes as queens and empresses. This essay has analyzed the rule and foundations of Iranian and Non Iranian queens with analytical-descriptive method and compared the worldliness of male kings with queens. The findings of the research show that three Iranian queens (Homai Chehrazad, Puran Dokht and Azram Dokht) came to power through Royal Farr and the legitimacy of their government was based on fear and terror, except for Homa who was based on vigilance and negative power and two Non Iranian queens (Qidafa and Mother Talchand and Gov) were women with tact and wisdom who sat on the throne with royal and epic Iranian characteristics.