مطالعة ساختار روايت در مثنوي هاي غنايي خواجوي كرماني با تكيه بر ديدگاه ژرار ژنت «مطالعة موردي: هماي و همايون و گل و نوروز»

Studying the structure of narration in the lyrical masnavis of Khajovi Kermani with reference According to Gerard Genet's point of view, "Case study: Homai and Homayun and Gol and Nowruz"

منظومه ­هاي عاشقانة شعر فارسي از بسترهاي مناسبي هستند كه مي­توان از طريق مطالعة آن­ها به شناخت و درك «ساختار روايي متون غنايي» دست يافت. از همان آغاز شعر فارسي بزرگاني مانند فخرالدين اسعد گرگاني به طبع آزمايي در اين عرصه پرداخته و آثاري را خلق كرده ­اند كه از نظر ساختار روايي با الگوهاي قصه ­هاي عاميانه انطباق دارند. خواجوي كرماني نيز به تبعيت از افرادي مانند نظامي گنجوي، مثنوي­هايي آفريده كه با الگوهاي روايي نظريه ­پردازان امروزي قابل مطالعه و موشكافي است. مثنوي­هاي «هماي و همايون» و «گل و نوروز» از آثار خواجوي كرماني در قرن هشتم هستند كه به شرح عشق و سوز و گداز دو شاهزادة ايراني و شامي نسبت به دختران «قيصر روم» و «پادشاه چين» مي­پردازند. با توجه به طبقه ­بندي انواع ادبي، اين دو منظومه را مي­ توان در گروه «رمانس» جاي داد. اين پژوهش به شيوة توصيفي - تحليلي به يافتن شواهد و مثال‌هايي از ديدگاه‌هاي ژرار ژنت در آثار غنايي خواجوي كرماني پرداخته و تلاش مي­ كند به اين پرسش پاسخ دهد كه در ساختار روايات مثنوي­هاي عاشقانة خواجوي كرماني، كدام يك از مؤلفه ­هاي مورد نظر ژرار ژنت قابل بررسي هستند؟ روايت‌شناسي يا دستور زبان روايت، با بررسي فرم يك اثر ادبي مي‌كوشد به نظام معنايي‌اي فراتر از متن دست يابد و گفتار روايي يا متن را فهم‌پذير كند. روايت‌شناسي مجموعه‌اي از احكام كلي دربارۀ سبك‌هاي روايي، نظام‌هاي حاكم بر روايت يا داستان‌گويي و ساختار پيرنگ است. ژنت براي توصيف و تحليل ساختارهاي متون ادبي پنج مبحث را مهم مي‌داند: نظم، تداوم، بسامد، وجه و لحن. اين پنج عامل در چارچوب نظريۀ «زمان در روايت» جاي مي‌گيرند. پژوهش حاضر اين پنج مبحث را در ساختار روايي دو مثنوي «هماي و همايون» و «گل و نوروز» شرح و واكاوي مي‌كند. يافته­ ها حاكي از آن است كه منظومه­ هاي مورد تحليل، ساختار داستاني و روايي استواري دارند و اين پنج مبحث به ­وضوح در آن­ها نمود يافته است. شكل لحظه ­اي و خطي روايت بدون ارجاع به گذشته، شتاب مثبت و ثابت، وجود تكرار و بسامد، پرداختن به جزئيات و ... از جملة اين مؤلفه­ ها هستند.

Masnavis "Homay and Homayun" and "Gol and Nowruz" are among the works of Khajoo –e- Kermani in the 8th century, which describe the love and passion of two Iranian and Shami princes for the daughters of "Caesar of Rome" and "King of China". . According to the classification of literary types, these two poems can be placed in the "romance" group. In a descriptive-analytical way, this research deals with finding evidence and examples of Gerard Genet's views in the lyrical works of Khajovi Kermani and tries to answer the question that in the structure of the love stories of Khajovi Kermani, which of the components Can Gerard Genet's opinion be checked? Narratology or narrative grammar, by examining the form of a literary work, tries to achieve a semantic system beyond the text and make the narrative speech or text understandable. Narratology is a set of general rules about narrative styles, systems governing narration or storytelling, and plot structure. Genet considers five topics important for describing and analyzing the structures of literary texts: order, continuity, frequency, aspect and tone. These five factors are included in the framework of the "time in narrative" theory. The present research describes and analyzes these five topics in the narrative structure of two masnavis "Homay and Homayun" and "Gol and Nowruz". The findings indicate that the analyzed systems have a stable story and narrative structure and these five topics are clearly expressed in them. Among these components are The instantaneous and linear form of the narrative without reference to the Past, Psitive and Fixed acceleration, Existence of repetition and Frequency, addressing the details,…