رمزگشايي نشانه‌ها در ساختار و تزئينات معماري كليساي سنت استپان با رويكرد تداوم پايداري فرهنگي

The Cultural Meaning of Ornaments and Architectural Patterns in St Stephanus Cathedral

تحقيق حاضر مطالعه‌اي در حيطه معناي فرهنگي نشانه‌ها در ساختار بصري يك بناي باستاني آييني است. بدين منظور اجزاء و عناصر ديداري برساخته در كليساي «سنت استپان» را به مثابه نشانه‌هايي در نظر گرفته شده است كه در هم‌نشيني با هم، داستاني آييني را به مخاطب خود عرضه مي‌دارند. در فرآيند تحليل، هر پديدار محسوس، به ويژه توليدات انسان‌ساخت و خاصه آثار هنري را مي‌توان به مثابه متني معنادار در نظر آورد و در جهت معنايابي، نشانه‌هاي نظام‌مندي را كه شاكله آن متن هستند، رمزگشايي كرد. هدف از اين مقاله تبيين معناي نهفته در نظام ديداري اجزاي بصري اين كليسا است كه در مجموع به اين سازه معنا مي‌دهند و مخاطب- بر مبناي فرهنگ متعلق خويش- از آن تأثير مي‌پذيرد. پرسش اصلي پژوهش آن است كه ساختار بصري منظر و عناصر تزئيني بناي كليساي سنت استپان شامل چه مواردي و متداعي چه معاني مستقيم و ضمني در بافت فرهنگي آييني مسيحي است؛ مفاهيمي كه با توجه به تداوم و پايداري فرهنگ اعتقادي جامعه مسيحي ايران، از وحدت و ثبات نسبي برخوردار بوده. اين مطالعه به شيوه كيفي و تحليلي-توصيفي انجام شده و در فرآيند مطالعه، ابتدا تحليلي درباره عناصر بصري در فضا، منظر و عناصر كلي معمارانه و در نهايت تزئينات بناي سنت استپان و معاني رمزآميز آن بيان شده و نتايج به دست آمده از اين تحليل، شامل موارد ذيل است: عناصر روايت‌گر بصري بناي كليساي سنت استپان را مي‌توان علاوه بر رمزگان عددي عناصر منظر و نورپردازي نمادين و رمزآميز بنا، به نقوش انساني، گياهي، جانوري، انتزاعي و هندسي و خيالي‌نگاري و موجودات تركيبي بخش‌بندي كرد. معناي هر يك از اين نشانه‌هاي تصويري با توجه به زمينه معتقدات مسيحي و زمينه فرهنگي مكان و زمان در لايه‌هاي صريح و ضمني، قابل تفسير است.

This research is a study on visual elements on Saint Stephanus church. All these ornament could be considered as pictorial signs which make up a complete narrative together. In structural semiotics methodology and other semiotic methods of reading, everything in the world could be considered as a text, specially artifacts and art pieces. In conclusion their signs could be read and decoded such as verbal texts. In this quantitative semiotic research, the main goal is finding the hidden meaning of visual system in pictorial elements of the church. As an Introduction, the basic concepts including sign, structure, coding sign system, has been described, then visual signs of the cathedral has been analyzed as a linguistic system. The summary of the results concluded as follows: The visual narrative elements of St. Stephen's Church can be divided into human, plant, animal, abstract motifs, geometric ornaments, and imaginative motifs of composite beings, as well as the light and its effects. The meaning of each of these visual signs can be interpreted in terms of Christian beliefs and by considering historical and cultural context of place and time in explicit and implicit layers or denotations and connotations.