تحليل تمثيلي دولت‌ خانه‌ي صفوي در اقليم اصفهان

Allegorical analysis of the Safavid government house in the climate of Isfahan

رابطه‌ي معماري صفوي در اصفهان به خصوص دولت‌خانه‌ي صفوي، با اقليم اين شهر اساساً تمثيلي است و تمثال‌هاي اين دولت‌خانه بر اساس اقليم اين منطقه شكل گرفته‌اند. از اين منظر معماري دولت‌خانه رابطه‌اي تنگاتنگ با اقليم منطقه برقرار مي‌كند، اما ظهور تمهيدات اقليمي در اين معماري تنها مبتني بر وجه مادي نيست، بلكه صورت اثر به چيزي فراي آن نيز ارجاع مي‌دهد. از همين راه غايت اين مقاله به تبيين رابطه‌ي ميان اقليم و معماري دولت‌خانه‌ي صفوي اختصاص يافت، و روش اسطوره‌شناسي تمثيلي كروزر در حكم روش تحقيق انتخاب شد چرا كه از مناسب‌ترين روش‌هاي تحقيق جهت كشف معناي بنيادين در آثار نمادين و تمثيلي است. اين ميان جاي توجه دارد كه به كارگيري روش‌هاي نوين در تحليل روش‌مند و نظام‌مند تاريخ معماري ايران به نظر امري ضروري است، چرا كه هرگونه نگاه نو به معماري تاريخي ايران وجهي جديد از آن را برملا مي‌سازد و مي‌تواند در فهم اين آثار موثر واقع شود. بر اين اساس اين مقاله كه بر آن بود با نگاهي نو به رابطه‌ي ميان دولت‌خانه‌ي صفوي اصفهان با اقليم اين شهر بپردازد، با استفاده از روش اسطوره‌شناسي تمثيلي از صورت عناصر اقليمي دولت‌خانه‌ي صفوي به سوي معناي آن سوق گرفت و با تبيين رابطه‌ي مذكور به معناي نهان آن دست يافت، و در نهايت به اين نتيجه رسيد كه نيروي محركه‌ي شكل‌گيري تمثال‌هاي اين دولت‌خانه همانا اقليم در معناي اصيل آن يعني پديده‌ها و پديدارهاي طبيعي مكان سكونت بوده است و تاثير اين نيروها چنان بوده است كه نزد اين اقوام جنبه‌اي نمادين پيدا كرده، موجب شكل‌گيري نگرشي متافيزيكي به اين نيروها مي‌شود، چندان كه از اين راه روايت‌هايي شكل مي‌گيرد و در تمثال‌هاي آنان ظهور مي‌يابد.

The relationship between Safavid architecture, especially Safavid government house, and the climate of the city of Isfahan is based on allegory, and the icons of this house are based on the climate of this region. From this point of view, the architecture of the government house establishes a close relationship with the climate of the region, but not only is the manifestation of climatic arrangements in this architecture based on the material aspect, but also its form refers to something beyond it. Thus, the purpose of this article is to explain the relationship between climate of this region and the architecture of Safavid government house. Cruiser allegorical mythology was chosen as the research method because it is one of the most appropriate research methods of discovering the idea or the fundamental meaning of any allegorical item. It should be noted that the use of new methods in dealing with the history of the Iranian architecture seems to be necessary because, although Iranian architecture has been described many times in various ways, methodological gaps and the lack of systematic analysis can still be felt. Also, every new perspective in each historical structures of Iranian architecture reveals a new aspect of that structure and can be effective in understanding those buildings. Thus, this article, which seeks to reveal a new aspect of the relationship between Safavid government house and the climate of the city, uses allegorical mythology to move from the climatic elements of the house to its meaning. By the explanation of this relationship, one can reach its hidden meaning and finally come to the conclusion that the driving force behind the formation of the icons of this architecture is the climate, and the influence of this force has been such that it has acquired a symbolic status among the people, forming a metaphysical attitude towards such forces. In this way, narratives are formed and appear in their architectural icons.