بررسي فقهي حقوقي قصاص پدر در جنايت عليه كودكان متولّد از اسپرم اهدايي

The retribution of the father in crimes against children born from donated sperm

انسان، موجودي اجتماعي است و با توجه به پذيرش زندگي اجتماعي، ملزم به رعايت حقوق ديگران در جامعه است. يكي از حقوق اساسي انسان‌ها، حقّ حيات است. قانون مجازات اسلامي، به تبع فقه اماميّه، با تأكيد بر حقّ حيات، مجازات قصاص را براي جنايات عمدي تعيين كرده است؛ اما چنان‌كه اين جنايات از سوي پدر بر فرزند اعمال شود، قصاص ثابت نمي‌شود. گاه به دليل استفاده از روش‌هاي نوين درمان ناباروري، كودكاني با اسپرم اهدايي متولّد مي‌شوند كه داراي پدري غير از پدر ظاهري و اجتماعي خود هستند و اين مسأله، مشكلاتي را در اجراي اين حكم استثنائي به وجود مي‌آورد. هدف اصلي اين پژوهش بررسي مبنا و علّت حكم عدم ثبوت قصاص و بررسي شمول آن نسبت به صاحب اسپرم و گيرنده‌ اسپرم مي‌باشد. روش پژوهش، كتابخانه‌اي و اسنادي، با بهره‌گيري از كتب، مقالات، منابع حقوقي، ديني و مقرّرات داخلي، به روش استدلالي و تحليلي بوده و پژوهشي كاربردي به شمار مي‌رود كه مي‌تواند راهگشاي قانون گذار در تدوين قوانين مناسب ‌تر در تبيين و تعيين دقيق وضعيّت اين كودكان باشد. يافته‌ها بيانگر اين است كه گرچه حقّ استفاده از گامت اهدايي در قوانين ايران به رسميّت شناخته شده، اما قوانين ايران، در قالب چند ماده‌ معدود، بدون توجه به بسياري از معضلات ناشي از اين موضوع مطرح شده كه به دليل نواقص موجود، در بلند مدّت مي‌تواند آثار نامطلوبي بر وضعيّت حقوقي و اجتماعي اشخاص برجا گذارد.

Man is a social being and with acceptance of social life, he is obliged to respect the rights of others in society. One of the basic human rights is the right to life. The Islamic Penal Code, in accordance with Islamic jurisprudence, emphasizes the right to life and has determined the punishment of retribution for intentional crimes; however, if these crimes are committed by the father against the child, retribution will not be proven. Sometimes, due to the use of new methods of infertility treatment, children are born with donated sperm that have a father other than their apparent and social father, and this creates problems in the implementation of this exceptional sentence. The main purpose of this study is to investigate the basis and cause of retribution sentence and its inclusion in relation to the owner of the sperm and the recipient of the sperm. The research method is library and documentary, using books, articles, legal, religious sources and internal regulations, in an argumentative and analytical manner and is a practical research that can facilitate the legislator in formulating more appropriate laws to explain and determine the exact status of such children. The findings indicate that although the right to use donated gametes is recognized in Iranian law, Iranian law, in the form of a few articles, addresses many of the problems that arise in the long run due to shortcomings. It can have adverse effects on the legal and social status of individuals.