تور در متون پهلواني ايران و معرّفي «داستان تور بن جهانگير»

Tūr in Iran’s Pahlavāni (heroic) texts: Introducing “The Story of Tūr b. Jahāngir”

تور پسر جهانگير، معروف به تبردار، يكي از پهلوانان متون پهلواني عاميانۀ ايران است. از آن‌جا كه داستان‌هاي جهانگير پدر تور قدمت چنداني ندارد، روايت‌هاي مربوط به فرزندش تور هم متأخّر و محصول ذهن داستان‌گزاران و نقّالان چند سدۀ گذشته است. اگرچه سرگذشت تور بن جهانگير در متون منظوم پهلواني با تفصيل آمده امّا در طومارهاي نقّالي داستان‌هاي او مختصر است و اغلب در جنگ‌هاي هفت‌لشكر از او ياد مي‌شود. با اين‌حال در برخي متون، سلسله روايات تور تا دورۀ جنگ‌هاي كين‌خواهي بهمن و آذربرزين نيز ادامه مي‌يابد. دربارۀ آغاز پيدايش تور بن جهانگير تا پهلواني‌هاي او، منظومۀ مستقلي باقي مانده كه تا به امروز از ديد پژوهشگران پنهان مانده است. در اين مقاله نخست به بررسي روايات تور بن جهانگير در متون پهلواني ايران مي‌پردازيم، سپس «داستان تور بن جهانگير» را معرّفي و برخي ويژگي‌هاي آن بررسي مي‌كنيم.

Tūr, son of Jahāngir, known as Tabardār, is one of the heroes in the folkloric Persian pahlavāni texts. Since the stories of Jahangir, father of Tūr, are not very old, the accounts about his sons are naturally of recent time, concocted by storytellers and raconteurs of the recent centuries. Although the life-story of Tūr b. Jahāngir has been extensively recounted in versified heroic texts, his stories in narrative scrolls are scant, often mentioned in the Haft Lashkr’s wars. Nonetheless, accounts of Tūr continue in certain texts up to the time of the battles revenging Bahman and Azarbarzin. Of the beginning of Tūr b. Jahangir up until his heroic deeds there has remained a separate versified text overlooked so far by scholars. In this article we will first address the accounts of Tur b. Jahangir in Iran’s heroic texts. We will then introduce “The Story of Tur b. Jahangir” and examine some of its features.